SMARTCirculair Toolkit – Biobased Bouwmaterialen
Bart Sieben, programmamanager Biosintrum in Ooststellingwerf: “Gewoon doen, dat trekt innovaties aan.”
In deze toolkit Biobased Bouwen vind je o.m. hout, hennepbeton, stro, Fugiblokken, Bamboe, Zeewier, Biobased isolatiematerialen, Kalkhennep en nog veel meer.
In de ontwerpen van de bouwopdrachten willen we de CO2-voetafdruk van de materialen zoveel mogelijk beperken. Daarom kiezen we zoveel mogelijk natuurlijke materialen en materialen die hergebruikt worden of kunnen worden.
Van landbouw naar bouwland. Van boer naar bouw. Van wortels naar wonen …
Het telen en gebruiken van biobased bouwmaterialen biedt een oplossingsrichting voor zowel de landbouwtransitie, de grondstoffentransitie als de klimaat- en energietransitie.
CO2 opslag rekentool in biobased bouwmaterialen
Wil je de CO2 opslag berekenen van jullie gebruikte biobased bouwmaterialen? Climate CleanUp heeft hiervoor een rekentool voor Excel ontwikkeld waarmee je kunt berekenen wat de positieve footprint wordt van jullie ontwerp.
- KLIK HIER om de Tool te downloaden.
2023 | Climate Cleanup werkt eraan om de rekentool aan te laten sluiten op NMD-viewers en aanverwante software.
Een gezond binnenklimaat
- Bouwstoffen: Natuurlijke en eerlijke materialen zonder afgifte van gifstoffen. Geurneutraal en geluidwerend.
- Ruimteklimaat: Damp open gevels met warmteopslag. Voldoende ventilatie en aangename stralingswarmte. Beperking van stralingsvelden.
Gideon Onderzoek: Vooral jongeren zien gezondheidseffecten van Biobased woningen
In 2022 deed Gideon consumentenonderzoek over draagvlak voor Biobased Bouwen. Wat blijkt: vooral jongeren willen een gezond binnenklimaat 🙂 Lees het artikel hier
Biobased Bouwmaterialen
- FSC hout
- balken
- planken
- platen
- Biobased bouwmaterialen
- Resysta vlonders zijn gemaakt is van 60% rijstvlies, 22% zout en 18% minerale olie
- Hennep
Hennep, vlas en stro zijn mooie, alternatieve grondstoffen. In Ecodorp Boekel zijn in 2020 36 woningen gebouwd met kalkhennep als bouwmateriaal – 90% hennep en 10% kalk – voor wanden, vloeren en daken; de sterke hennepvezels uit de houtachtige stam zijn in staat het karakter van hout, beton, plastic, steen en isolatie te imiteren. Wanneer de kalkhennep uithardt, wordt ook CO2 opgenomen en blijft het materiaal ademen, waardoor het een vochtregulerende werking heeft. Link naar Isohemp - Straw Blocks Systems, prefab worden strobalen geperst tot legoachtige maat- en vormvaste stroblokken in vrijwel elke gewenste vorm
- Biobased composiet materialen
Eerste beweegbare fietsbrug van biocomposiet komt in Friesland. Nieuwe ontwikkelingen: De TU/e in Eindhoven leidt het project ‘Smart Circular Bridge’ om 3 stadsbruggen te bouwen van een biocomposietmateriaal dat bestaat uit vlas en een speciale biohars. Dit materiaal is licht en zeer stabiel, met eigenschappen vergelijkbaar met aluminium of licht staal. De eerste stadsbrug is inmiddels geplaatst in Almere.
Eerste beweegbare fietsbrug van biocomposiet komt in Friesland
- Biohars gevelpanelen
- ECOBoard Biobased plaatmateriaal is gemaakt van landbouw reststromen zoals stro of riet
- Biocomposiet brug uit vlas en hars
De keuze van de linteel gebeurt dus als volgt: lengte van opening + (2 x 20 cm of 30 cm) = minimale
lengte van de HennepBeton/linteel.
HennepBeton voor raam/deurkozijnen
Strotec prefab met stro
Lucht dicht – damp open prefab afgewerkt met leem van Strotec zorgen voor veel vrijheid in het ontwerp, lage bouwkosten, weinig installatie nodig en een gezond binnenklimaat
De Columbuswoning staat voor biobased, veel ontwerpvrijheid en een snel bouwproces.
Nog een aanbieder in de Achterhoek
Straw Blocks Systems
Straw Blocks heeft machines ontwikkeld die hoogwaardige dragende prefab stro-elementen fabriceren die te vergelijken zijn met houtskeletbouw met een vulling van stro. LegoWise en in alle maatvoeringen: ecologisch, energieneutraal, gezond en comfortabel!
Fungiblokken van graanschillen
The living Hy-Fi in New York is gemaakt van graanschillen
In 2014 heeft architect David Benjamin in New York het gebouw ‘The living Hy-Fi’ gerealiseerd. Het gebouw is helemaal opgetrokken uit fungiblokken van graanschillen. Na montage van de blokken groeiden deze verder aan elkaar vast, om de torens meer stijfheid te geven.
Bamboe
Bamboe wordt in Azië al eeuwen gebruikt als constructiemateriaal. In Noordwest-Europa krijgt het pas de laatste decennia de aandacht. In Nederland wordt ook bamboe geproduceerd.
Toegevoegde waarden biobased isolatiemateriaal
- Sterk, stijf en licht
- Trilling, impact en kaoestiek
- Gezondheid, well-being
- Thermohygrisch: warmte- en vochtabsorberend
- Minimale milieubelasting
- Lange levensduur, brandwerend
- Eigenzinnig, vormvrij natuurlijke uitstraling
Circulair, biobased en dampopen isoleren
Dampopen bouwen is een belangrijk aspect in de bouwbiologie. Dan bouw je zonder folies, wat op zich al duurzaam is. Het is ook goed voor het binnenklimaat. Dijkhuis bouwbedrijf bout wanden op met I-liggers van 30 centimeter, volledig gevuld met cellulose. Die bieden een enorme buffer voor warmte en voor voch
Hittestess
Cellulose als isolatiemateriaal scoort in de top 3. Synthetische isolatiematerialen geven een hele goede Rc-waarde, maar gaan anders om met warmte-instraling van de zon. We hebben steeds meer problemen met oververhitting in gebouwen, waardoor we gaan koelen met airco’s. Dat voorkom je door een faseverschuiving in je isolatie te zetten. Een materiaal als houtvezel kan dat heel erg goed, maar scoort wat minder op lambda-waarde.”
Wat is geëxpandeerde kurk?
Elke 10 jaar wordt de schors van de kurkeik ‘geschild’. Vervolgens wordt de schors in korrels gebroken en geëxpandeerd door oververhitting met stoom. Tijdens die verhitting komen natuurlijke harsen vrij die de korrels binden, maar ook stoffen (suberine en was) die de geëxpandeerde kurk tegen rot beschermen.
Het bushokje in De Bilt is ontworpen door studenten van de HAN en gemaakt van Rijstvlies
Rijstvlies als bouwmateriaal
Het gebruik van rijstvlies als basis voor de constructie maakt het bushokje bijzonder duurzaam en circulair. Vergeleken met de productie van een traditioneel bushokje wordt een besparing van ruim 80% uitstoot van CO2 gerealiseerd.
Voordelen van rijstvlies als bouwmateriaal
- Vochtbestendig
- Recyclebaar
- Biobased
- Thermisch vervormbaar
- Multifunctioneel
- Geen speciaal gereedschap benodigd
Het plaatmateriaal is bijzonder te noemen, het heeft een veel lagere dichtheid (0,65) vergeleken met de profielen (1,46). Dit komt met name door de speciale EcoPlus3 productietechniek die is toegepast en dit maakt de plaat verrassend lichtgewicht. Het materiaal is nog steeds thermisch vervormbaar en is geschikt voor een breed scala aan toepassingen.
Video
Monarch IV Den Haag
Haal de optimale eigenschappen en potentie van hout boven
CoolBrick Baksteen van Koemest
Start-up Coolbricks ontwikkelt ongebakken baksteen van aarde, koeienmest en landbouwafval die gemetseld worden met hetzelfde materiaal als de steen. Voordelen:
- Geen cement (scheelt heel veel CO2)
- Biologisch afbreekbaar
- CO2-reductie van 90% t.o.v. conventionele bakstenen
- Coolbricks zijn daarnaast 20 procent sterker en 50 procent goedkoper
Verduurzamen Schoolgebouwen
Voor studententeams die de opdracht hebben om een schoolgebouw (en de omgeving) toekomstbestendig te maken. De school van de toekomst waarin leerlingen beter presteren en leerkrachten minder stress ervaren én een lager ziekteverzuim hebben. Het gaat vaak om hele kleine dingen waar je naar moet gaan kijken en het is belangrijk om de voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen.
De vraag die je vooral voor ogen moet houden in de duurzaamheidsopgave is: wat staat ten dienste van het lerend kind en wat is daar voor nodig? Hiervoor liet Platform31 een rekentool maken, waarbij de fysieke en financiële gegevens van een schoolgebouw bij elkaar worden gezet, zodat kan worden gekeken of het mogelijk is om een bepaalde duurzaamheidsslag door te voeren. Zelf aan de slag met de rekentool? Kijk dan hier.
Kijk ook eens naar het Atlasgebouw op de TU Eindhoven dat het label Breaam outstandiging heeft gekregen.
Isolatie Koolkit
KLIK OOK EVEN HIER voor een overzicht van Ecologische Isolatiematerialen op volgorde van faseverschuiving. Met stip op 1: Stro Inblaasisolatie!
Rijstvlies gevelprofielen staan bekend om hun hoge bestendigheid, fraaie uiterlijk en lange levensduur. Gemaakt van rijstvlies, steenzout en minerale olie voor binnen en buiten
Modulinn: verplaatsbare houten modules van permanente kwaliteit en mét een prachtige uitstraling. Dit is basisschool Klein Amsterdam
Meer hout, meer gezondheid?
Hout speelt op diverse vlakken een rol als het gaat om gezondheid, zo geven tal van studies aan. De eigenschappen van hout bevorderen het algemeen welbevinden, de genezing, de leerprestaties en de werkproductiviteit.
Daarnaast heeft hout een positieve invloed op het zenuwstelsel, de gevoelstemperatuur, hartslagfrequentie, zorgt hout voor minder stress en een beter humeur. En … niet onbelangrijk: Hout vergroot de concentratie, creativiteit, verlaagt het ziekteverzuim en de agressie.
(Hoog) bouwen met Hout
Waarom moet je kiezen voor hout?
Hout is het oudste bouwmateriaal ter wereld. De variatie in houtsoorten is ongekend. Hout is natuurlijk, spreekt mensen aan en heeft een lage milieubelasting. Het is bovendien eenvoudig te bewerken.
Hout is…
- esthetisch waardevol/mooi
- een oneindige grondstof
- aantoonbaar uit goed beheerde bossen
- een transparante keten
- herbruikbaar
- recyclebaar
- bio-based materiaal
- circulaire grondstof
- biodiversiteitsbeschermend
- sociaal verantwoord
- veilig en gezond
- sterk ten opzichte van het eigengewicht
Hout heeft daarnaast…
- een lage CO2-footprint
- een lage milieubelasting
- lage levensduurkosten (Total Cost of Ownership (TCO))
- veelal gunstige technische eigenschappen
- lange levensduur bij juist gebruik
KLIK NAAR DEZE PAGINA met alle WhitePapers van HoutNatuurlijkvanNu.nl en vindt alle argumenten voor hout.
HOUTEN BALKEN, PLANKEN, VLOERPLATEN, GEVELPLATEN
FSC Hout
Door beton en staal te vervangen door FSC-hout neemt de CO₂-uitstoot in de bouwsector af met meer dan 30%. Zelf als opdrachtgever, bouwbedrijf of houtleverancier de impact van FSC-hout in uw project meten?
Bereken met de FSC Impactcalculator en Bosberekentool het effect van je keuze voor hout als bouwmateriaal op het Klimaat en de Biodiversiteit.
Houtbouw | Kies je voor CLT of voor HSB?
- HSB (HoutSkeletBouw)
Het principe is simpel: je zet een skelet of ‘frame’ neer van houten kolommen en liggers die het gebouw constructief dragen. Vervolgens ga je dat aankleden met wanden en vloeren naar keuze. In moderne houtbouw zoals wij dat toepassen bestaan de wanden uit lagen houten plaatwerk, natuurlijk isolatiemateriaal en houten of bio-composiet afwerking. - CLT staat voor Cross-Laminated Timber oftewel kruislaaghout
Deze massieve houten platen bestaan uit verschillende lagen hout die kruislings op elkaar gelijmd zijn, precies zoals de naam aangeeft. Doordat de houtvezels gekruist liggen heeft het materiaal een hogere sterkte, stabiliteit en stijfheid in alle richtingen, vergelijkbaar met gewapend beton. Door deze eigenschappen zijn wanden en vloeren van CLT sterk genoeg om het gewicht van het gebouw te dragen en kunnen ze dus ook meteen de constructie van het gebouw vormen.
Welke houtbouw methode moet je kiezen? Klik hier
CLT aandachtspunten
- De optimale overspanning met CLT gaat tot 5 meter
- Leidingen kunnen in de constructie en tussenruimten worden geïntegreerd
- Hout heeft restwaarde en CLT prefab-modules zijn opnieuw te gebruiken, dus kijk naar de total cost of ownership. Dan is hout concurrerend
- Een nadeel is het monteren bij regen en/of storm, maar een beetje water tijdens de bouw is niet erg
- De akoestiek vergt veel aandacht, maar is oplosbaar
- Dat geldt ook voor de binnentemperatuur die meer fluctueert. Dit is ook oplosbaar
- Voorkom behandeling met giftige materialen. Dat scheelt niet alleen lijm, maar ook arbeidstijd. En na sloop houd je dan een puurder restproduct over
- Met houtbouw werk je sneller, lichter en dus geluidsarmer dan bij traditionele bouw. Dat is vooral belangrijk in binnenstedelijke gebieden. Doordat je verder met prefab preciezer kunt werken, heeft hout ook echt een streepje voor en dan mag het ook iets meer kosten
- Met houtbouw kun je werken met een veel hogere nauwkeurigheid dan normaal. Hier met een tolerantie van 2 à 3 millimeter in plaats van 2 centimeter
Isoleren met groene materialen
Bouwen voor een gezond binnenklimaat, dat doe je als je Biobased bouwmaterialen gebruikt. Licht dicht – damp open. Met een natuurlijke ventilatie en zonder chemicaliën. Het gaat ergens over. Niet alleen goed voor milieu, co2 en fijnstof. Natuurlijke materialen zorgen er ook voor dat mensen met allergieën en luchtwegproblemen zich tot 100% beter voelen. Waar kun je aan denken:
Houtvezelisolatie
Houtwol isolatie is een sterk isolerend materiaal dus goed tegen koude en hitte. Daarnaast is houtwol uitstekend in het isoleren van geluid, is het damp open en vochtregulerend.
Kalk Hennep
Hennep kent geen gelijke als natuurlijk bouwproduct. Hennep is een van de snelst groeiende gewassen en zuivert de lucht door grote hoeveelheden CO2 om te zetten tijdens de groei. Met hennepproducten wordt dus al CO2 bespaard vóór het als isolatiemateriaal wordt ingezet!
Isoleren met schapenwol
Schapenwol isolatie is de meest comfortabele manier om een woning, Tiny House (Klein Huis) of camper ecologisch en duurzaam te isoleren en op een 100% natuurlijke manier!
Katoenisolatie
Katoen heeft van nature hele hoge thermische en akoestische eigenschappen en is dus uitermate geschikt voor gebruik als isolatie. Metisse isolatie is te verkrijgen op rol of als platen in diktes van 4,5 tot 20 cm
Kurk isolatie
Kurkisolatie is gemaakt van geëxpandeerde kurk van de kurkeik. De hoge kwaliteit isolatie is zeer geschikt voor zowel thermische als akoestische isolatie, daarnaast zijn ze direct overstucbaar.
Karton & Kwartszand
Voor het oplossen van akoestische problemen bieden wij de volgende revolutionaire oplossen: De Wolf Bavaria Phonestar platen. Dit is een geluidsisolerende systeemoplossing die met een minimale dikte toch een zeer hoge geluid reducerende werking heeft
Isoleren met Grasmaaisel
Grasisolatiepanelen bestaan voor liefst 92% uit biobased materiaal en zijn op dit moment de milieuvriendelijkste oplossing voor het isoleren van gebouwen. Onder de merknaam Gramitherm brengt BZW Holland nieuwe grasisolatiepanelen op de markt, die verder ook worden toegepast in België, Luxemburg, Zwitserland en Frankrijk. whitepaper van BZW Holland.
BioFoam
In de biotechnologie zien we biobased-materialen die lijken op kurk en piepschuim, maar volledig composteerbaar en zeer brandveilig zijn, en een lagere ecologische voetafdruk hebben. Lokale biomassa-afvalstromen, zoals stro, riet en tomatenstengels produceren het BioFoam via een natuurlijk fermentatieproces. Hierdoor is het mogelijk gebouwen gezonder te maken en het ontstaan van afval tijdens de productie in zijn geheel te voorkomen
Nog meer Biobased materialen
Zeewier platen van BlueBlocks
BlueBlocks ontwikkelde SeaWood, een vezelplaat die onder andere toepasbaar is als binnenwand, interieurplaat, akoestische plaat of voorzetwand.
Lees HIER het interview met Marjanne Cuypers, onderzoeker en bio-designer, en oprichter van BlueBlocks, ontwikkelaar van bio-based materialen en producten over Zeewier: ‘Zeewier zet CO2 om in zuurstof, neemt stikstof op en heeft geen extra meststoffen nodig om te groeien. Daarmee draagt bouwmateriaal van zeewier bij aan verschillende SDG Doelen.’
Mycelium bouwblokken
Zwammen en schimmels zijn gebruikt om deze lichtgewicht mycelium bouwblokken te fabriceren. Co2 absorberend en natuurlijk afbreekbaar. Bovendien is het een geweldige akoestische isolatie.
Hergebruik van kozijnen – kansen voor circulair meranti en merbau
Meranti en Merbau (uit de jaren negentig en tweeduizend) kozijnen kunnen prima worden hergebruikt. Ook met het FSC label. ‘Gesloopte’ kozijnen hebben grote lengtes en weinig vervuiling in de vorm van spijkers of schroeven. Hier loont het zich om de lak en de kit eraf te halen en al het ijzer te verwijderen. Met dat schone hout kan iedere timmerfabriek vervolgens weer vingerlassen en lamineren.
Demontabel bouwen met klikbare (kozijn)systemen
Er is behoefte aan een systeem waarbij men een pui machinaal in zijn geheel uit de gevel haalt, op de bok zet en dan, na een klein beetje aanpassen, hergebruikt.
- Bij kozijnen moeten nu eerst de glaslatjes eruit gehaald worden, dan het glas eruit en daarna kan het op een bok.
- Aluminium en kunststof kozijnen zijn makkelijk los te schroeven.
- Bij vloersystemen is men al veel verder. Na gebruik kunnen vloerelementen eenvoudig uitgetild en elders hergebruikt worden.
- De pui moet zo ontworpen zijn, dat hij in nieuwbouw in zijn geheel in de gevel kan worden geplaatst.
Duurzaamheid Groene lijn lijmen, kitten en Pu-Foam
De ‘groene’ lijmen, kitten en een PU-schuim van Bostik zijn voor alle toepassingen in de bouw. Zonder oplosmiddel en met de hoogste emissiecertificeringen. Ze voldoen aan één of meerdere internationale kwaliteits- en milieukeurmerken
Alle 8 producten uit de Premium Aware lijn is de uitdamping van de stoffen minimaal schadelijk.
- De lijm verliest maximaal 2,5% van haar gewicht door uitdamping.
Op de markt zijn oplosmiddelhoudende lijmen verkrijgbaar die na gebruik en uitharding tot wel 45% verdampen. Dat zijn de vluchtige organische stoffen die mogelijk schadelijk zijn voor mens en milieu door inademing of luchtverontreiniging.
Milieuvriendelijk brandvertragend impregneren
Hout en plaatmateriaal, in voor publiek toegankelijke gebouwen, moet voldoen aan een brandveiligheidklasse. De nieuwe Europese EU-norm is EU-norm 13501-1 klasse B, s2 & d0 classificatie voor Lariks, Western Red Ceder, Vuren Multiplex, Grenen en Beuken.
Hout kan geïmpregneerd worden met boorvrije, brandvertragende zouten middels de vacuüm-druk methode. Als hout autoclaaf (vacuüm druk cabine) brandvertragend geïmpregneerd is, voldoet het aan Euroklasse-B volgens NEN EN 13501-1. Ook als het afgewerkt wordt met moderne, matte verfsystemen voor binnen- en buitentoepassingen, wordt Euroklasse-B behouden.
Als brandvertragend geïmpregneerd hout wordt toegepast in een buitenomgeving, moet hout afgewerkt worden. Bij binnentoepassingen is dit niet noodzakelijk.
Anhydrietvloer
Een anyhydrietvloer is een vloeibare dekvloer die bestaat uit gips, zand en water. Hierop legt u vervolgens de door u gekozen vloer. Het kan minder goed tegen vocht en in helling bevestigen is een uitdaging. Maar deze circulaire dekvloer heeft vooral voordelen:
- het bindmiddel is calciumsulfaat
- anhydriet is zeer plastisch en omhult de vloerverwarmingsbuizen uitstekend
- het materiaal heeft zelfverdichtende eigenschappen
- anhydriet is een uitstekende warmtegeleider
- hoge weerstand tegen scheurvorming
- hoge buigtreksterkte
- geschikt voor het aanbrengen van vloerverwarming
Hoe zit het met Bio-Plastic?
Bioplastics zorgen in veel gevallen namelijk voor een forse CO2-reductie ten opzichte van hun fossiele tegenhangers. Een kanttekening is daarbij wel op zijn plaats: de CO2-reductie die met bioplastic te behalen is, varieert enorm. In sommige gevallen leidt het gebruik van bioplastic zelfs helemaal niet tot CO2-reductie.
De CO2-reductie varieert van 0 tot 80%, afhankelijk van het type bioplastic en (met name) de toepassing ervan.
Lees hier alles over de verschillende soorten bioplastic die wel en niet afbreekbaar zijn
Inspiratie op het Pinterest Bord
https://nl.pinterest.com/tnolten/smartcirculair/
SMARTCirculair Toolkit
Design Inspiratie
Biosintrum, voor een klimaatvriendelijk en gezond binnenklimaat
Design Inspiratie
Interieur
Park 20|20 Hoofddorp is nagenoeg 100% circulair