SMARTCirculair Toolkit – Biobased Bouwmaterialen

Bart Sieben, programmamanager Biosintrum in Ooststellingwerf: “Gewoon doen, dat trekt innovaties aan.”

In deze toolkit Biobased Bouwen vind je o.m. hout, hennepbeton, stro, Fugiblokken, Bamboe, Zeewier, Biobased isolatiematerialen, Kalkhennep en nog veel meer.

In de ontwerpen van de bouwopdrachten willen we de CO2-voetafdruk van de materialen zoveel mogelijk beperken. Daarom kiezen we zoveel mogelijk natuurlijke materialen en materialen die hergebruikt worden of kunnen worden.

Van landbouw naar bouwland. Van boer naar bouw. Van wortels naar wonen …
Het telen en gebruiken van biobased bouwmaterialen biedt een oplossingsrichting voor zowel de landbouwtransitie, de grondstoffentransitie als de klimaat- en energietransitie.

CO2 opslag rekentool in biobased bouwmaterialen

Wil je de CO2 opslag berekenen van jullie gebruikte biobased bouwmaterialen? Climate CleanUp heeft hiervoor een rekentool voor Excel ontwikkeld waarmee je kunt berekenen wat de positieve footprint wordt van jullie ontwerp.

KLIK HIER om de Tool te downloaden.

2023 | Climate Cleanup werkt eraan om de rekentool aan te laten sluiten op NMD-viewers en aanverwante software.

Een gezond binnenklimaat

Bouwstoffen: Natuurlijke en eerlijke materialen zonder afgifte van gifstoffen. Geurneutraal en geluidwerend.
Ruimteklimaat: Damp open gevels met warmteopslag. Voldoende ventilatie en aangename stralingswarmte. Beperking van stralingsvelden.

Gideon Onderzoek: Vooral jongeren zien gezondheidseffecten van Biobased woningen

In 2022 deed Gideon consumentenonderzoek over draagvlak voor Biobased Bouwen. Wat blijkt: vooral jongeren willen een gezond binnenklimaat 🙂 Lees het artikel hier

Biobased Bouwmaterialen

FSC hout
- balken
- planken
- platen

Biobased bouwmaterialen
- Resysta vlonders zijn gemaakt is van 60% rijstvlies, 22% zout en 18% minerale olie
- Hennep
  Hennep, vlas en stro zijn mooie, alternatieve grondstoffen. In Ecodorp Boekel zijn in 2020 36 woningen gebouwd met kalkhennep als bouwmateriaal – 90% hennep en 10% kalk – voor wanden, vloeren en daken; de sterke hennepvezels uit de houtachtige stam zijn in staat het karakter van hout, beton, plastic, steen en isolatie te imiteren. Wanneer de kalkhennep uithardt, wordt ook CO2 opgenomen en blijft het materiaal ademen, waardoor het een vochtregulerende werking heeft. Link naar Isohemp
- Straw Blocks Systems, prefab worden strobalen geperst tot legoachtige maat- en vormvaste stroblokken in vrijwel elke gewenste vorm
Biobased composiet materialen
Eerste beweegbare fietsbrug van biocomposiet komt in Friesland. Nieuwe ontwikkelingen: De TU/e in Eindhoven leidt het project ‘Smart Circular Bridge’ om 3 stadsbruggen te bouwen van een biocomposietmateriaal dat bestaat uit vlas en een speciale biohars. Dit materiaal is licht en zeer stabiel, met eigenschappen vergelijkbaar met aluminium of licht staal. De eerste stadsbrug is inmiddels geplaatst in Almere.

Eerste beweegbare fietsbrug van biocomposiet komt in Friesland
- Biohars gevelpanelen
- ECOBoard Biobased plaatmateriaal is gemaakt van landbouw reststromen zoals stro of riet
- Biocomposiet brug uit vlas en hars

De keuze van de linteel gebeurt dus als volgt: lengte van opening + (2 x 20 cm of 30 cm) = minimale
lengte van de HennepBeton/linteel.

HennepBeton voor raam/deurkozijnen

Strotec prefab met stro

Lucht dicht – damp open prefab afgewerkt met leem van Strotec zorgen voor veel vrijheid in het ontwerp, lage bouwkosten, weinig installatie nodig en een gezond binnenklimaat

De Columbuswoning staat voor biobased, veel ontwerpvrijheid en een snel bouwproces.

Nog een aanbieder in de Achterhoek

Straw Blocks Systems

Straw Blocks heeft machines ontwikkeld die hoogwaardige dragende prefab stro-elementen fabriceren die te vergelijken zijn met houtskeletbouw met een vulling van stro. LegoWise en in alle maatvoeringen: ecologisch, energieneutraal, gezond en comfortabel!

Fungiblokken van graanschillen

The living Hy-Fi in New York is gemaakt van graanschillen

In 2014 heeft architect David Benjamin in New York het gebouw ‘The living Hy-Fi’ gerealiseerd. Het gebouw is helemaal opgetrokken uit fungiblokken van graanschillen. Na montage van de blokken groeiden deze verder aan elkaar vast, om de torens meer stijfheid te geven.

Bamboe

Bamboe wordt in Azië al eeuwen gebruikt als constructiemateriaal. In Noordwest-Europa krijgt het pas de laatste decennia de aandacht. In Nederland wordt ook bamboe geproduceerd.

Toegevoegde waarden biobased isolatiemateriaal

Sterk, stijf en licht
Trilling, impact en kaoestiek
Gezondheid, well-being
Thermohygrisch: warmte- en vochtabsorberend
Minimale milieubelasting
Lange levensduur, brandwerend
Eigenzinnig, vormvrij natuurlijke uitstraling

Circulair, biobased en dampopen isoleren

Dampopen bouwen is een belangrijk aspect in de bouwbiologie. Dan bouw je zonder folies, wat op zich al duurzaam is. Het is ook goed voor het binnenklimaat. Dijkhuis bouwbedrijf bout wanden op met I-liggers van 30 centimeter, volledig gevuld met cellulose. Die bieden een enorme buffer voor warmte en voor voch

Hittestess

Cellulose als isolatiemateriaal scoort in de top 3. Synthetische isolatiematerialen geven een hele goede Rc-waarde, maar gaan anders om met warmte-instraling van de zon. We hebben steeds meer problemen met oververhitting in gebouwen, waardoor we gaan koelen met airco’s. Dat voorkom je door een faseverschuiving in je isolatie te zetten. Een materiaal als houtvezel kan dat heel erg goed, maar scoort wat minder op lambda-waarde.”

Het bushokje in De Bilt is ontworpen door studenten van de HAN en gemaakt van Rijstvlies

Rijstvlies als bouwmateriaal

Het gebruik van rijstvlies als basis voor de constructie maakt het bushokje bijzonder duurzaam en circulair. Vergeleken met de productie van een traditioneel bushokje wordt een besparing van ruim 80% uitstoot van CO2 gerealiseerd.

Voordelen van rijstvlies als bouwmateriaal

Vochtbestendig
Recyclebaar
Biobased
Thermisch vervormbaar
Multifunctioneel
Geen speciaal gereedschap benodigd

Het plaatmateriaal is bijzonder te noemen, het heeft een veel lagere dichtheid (0,65) vergeleken met de profielen (1,46). Dit komt met name door de speciale EcoPlus3 productietechniek die is toegepast en dit maakt de plaat verrassend lichtgewicht. Het materiaal is nog steeds thermisch vervormbaar en is geschikt voor een breed scala aan toepassingen.

Verduurzamen Schoolgebouwen

Voor studententeams die de opdracht hebben om een schoolgebouw (en de omgeving) toekomstbestendig te maken. De school van de toekomst waarin leerlingen beter presteren en leerkrachten minder stress ervaren én een lager ziekteverzuim hebben. Het gaat vaak om hele kleine dingen waar je naar moet gaan kijken en het is belangrijk om de voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen.

De vraag die je vooral voor ogen moet houden in de duurzaamheidsopgave is: wat staat ten dienste van het lerend kind en wat is daar voor nodig? Hiervoor liet Platform31 een rekentool maken, waarbij de fysieke en financiële gegevens van een schoolgebouw bij elkaar worden gezet, zodat kan worden gekeken of het mogelijk is om een bepaalde duurzaamheidsslag door te voeren. Zelf aan de slag met de rekentool? Kijk dan hier.

Kijk ook eens naar het Atlasgebouw op de TU Eindhoven dat het label Breaam outstandiging heeft gekregen.

Modulinn: verplaatsbare houten modules van permanente kwaliteit en mét een prachtige uitstraling. Dit is basisschool Klein Amsterdam

Meer hout, meer gezondheid?

Hout speelt op diverse vlakken een rol als het gaat om gezondheid, zo geven tal van studies aan. De eigenschappen van hout bevorderen het algemeen welbevinden, de genezing, de leerprestaties en de werkproductiviteit.

Daarnaast heeft hout een positieve invloed op het zenuwstelsel, de gevoelstemperatuur, hartslagfrequentie, zorgt hout voor minder stress en een beter humeur. En … niet onbelangrijk: Hout vergroot de concentratie, creativiteit, verlaagt het ziekteverzuim en de agressie.

Klik op de whitepaper

Waarom moet je kiezen voor hout?

Hout is het oudste bouwmateriaal ter wereld. De variatie in houtsoorten is ongekend. Hout is natuurlijk, spreekt mensen aan en heeft een lage milieubelasting. Het is bovendien eenvoudig te bewerken.
Hout is…

esthetisch waardevol/mooi
een oneindige grondstof
aantoonbaar uit goed beheerde bossen
een transparante keten
herbruikbaar
recyclebaar
bio-based materiaal
circulaire grondstof
biodiversiteitsbeschermend
sociaal verantwoord
veilig en gezond
sterk ten opzichte van het eigengewicht

Hout heeft daarnaast…

een lage CO2-footprint
een lage milieubelasting
lage levensduurkosten (Total Cost of Ownership (TCO))
veelal gunstige technische eigenschappen
lange levensduur bij juist gebruik

KLIK NAAR DEZE PAGINA met alle WhitePapers van HoutNatuurlijkvanNu.nl en vindt alle argumenten voor hout.

Houtbouw | Kies je voor CLT of voor HSB?

HSB (HoutSkeletBouw)
Het principe is simpel: je zet een skelet of ‘frame’ neer van houten kolommen en liggers die het gebouw constructief dragen. Vervolgens ga je dat aankleden met wanden en vloeren naar keuze. In moderne houtbouw zoals wij dat toepassen bestaan de wanden uit lagen houten plaatwerk, natuurlijk isolatiemateriaal en houten of bio-composiet afwerking.
CLT staat voor Cross-Laminated Timber oftewel kruislaaghout
Deze massieve houten platen bestaan uit verschillende lagen hout die kruislings op elkaar gelijmd zijn, precies zoals de naam aangeeft. Doordat de houtvezels gekruist liggen heeft het materiaal een hogere sterkte, stabiliteit en stijfheid in alle richtingen, vergelijkbaar met gewapend beton. Door deze eigenschappen zijn wanden en vloeren van CLT sterk genoeg om het gewicht van het gebouw te dragen en kunnen ze dus ook meteen de constructie van het gebouw vormen.

Welke houtbouw methode moet je kiezen? Klik hier

CLT aandachtspunten

De optimale overspanning met CLT gaat tot 5 meter
Leidingen kunnen in de constructie en tussenruimten worden geïntegreerd
Hout heeft restwaarde en CLT prefab-modules zijn opnieuw te gebruiken, dus kijk naar de total cost of ownership. Dan is hout concurrerend
Een nadeel is het monteren bij regen en/of storm, maar een beetje water tijdens de bouw is niet erg
De akoestiek vergt veel aandacht, maar is oplosbaar
Dat geldt ook voor de binnentemperatuur die meer fluctueert. Dit is ook oplosbaar
Voorkom behandeling met giftige materialen. Dat scheelt niet alleen lijm, maar ook arbeidstijd. En na sloop houd je dan een puurder restproduct over
Met houtbouw werk je sneller, lichter en dus geluidsarmer dan bij traditionele bouw. Dat is vooral belangrijk in binnenstedelijke gebieden. Doordat je verder met prefab preciezer kunt werken, heeft hout ook echt een streepje voor en dan mag het ook iets meer kosten
Met houtbouw kun je werken met een veel hogere nauwkeurigheid dan normaal. Hier met een tolerantie van 2 à 3 millimeter in plaats van 2 centimeter

Isoleren met groene materialen

Bouwen voor een gezond binnenklimaat, dat doe je als je Biobased bouwmaterialen gebruikt. Licht dicht – damp open. Met een natuurlijke ventilatie en zonder chemicaliën. Het gaat ergens over. Niet alleen goed voor milieu, co2 en fijnstof. Natuurlijke materialen zorgen er ook voor dat mensen met allergieën en luchtwegproblemen zich tot 100% beter voelen. Waar kun je aan denken:

Houtvezelisolatie

Houtwol isolatie is een sterk isolerend materiaal dus goed tegen koude en hitte. Daarnaast is houtwol uitstekend in het isoleren van geluid, is het damp open en vochtregulerend.

Kalk Hennep

Hennep kent geen gelijke als natuurlijk bouwproduct. Hennep is een van de snelst groeiende gewassen en zuivert de lucht door grote hoeveelheden CO2 om te zetten tijdens de groei. Met hennepproducten wordt dus al CO2 bespaard vóór het als isolatiemateriaal wordt ingezet!

Isoleren met schapenwol

Schapenwol isolatie is de meest comfortabele manier om een woning, Tiny House (Klein Huis) of camper ecologisch en duurzaam te isoleren en op een 100% natuurlijke manier!

Katoenisolatie

Katoen heeft van nature hele hoge thermische en akoestische eigenschappen en is dus uitermate geschikt voor gebruik als isolatie. Metisse isolatie is te verkrijgen op rol of als platen in diktes van 4,5 tot 20 cm

Kurk isolatie

Kurkisolatie is gemaakt van geëxpandeerde kurk van de kurkeik. De hoge kwaliteit isolatie is zeer geschikt voor zowel thermische als akoestische isolatie, daarnaast zijn ze direct overstucbaar.

Karton & Kwartszand

Voor het oplossen van akoestische problemen bieden wij de volgende revolutionaire oplossen: De Wolf Bavaria Phonestar platen. Dit is een geluidsisolerende systeemoplossing die met een minimale dikte toch een zeer hoge geluid reducerende werking heeft

Isoleren met Grasmaaisel

Grasisolatiepanelen bestaan voor liefst 92% uit biobased materiaal en zijn op dit moment de milieuvriendelijkste oplossing voor het isoleren van gebouwen. Onder de merknaam Gramitherm brengt BZW Holland nieuwe grasisolatiepanelen op de markt, die verder ook worden toegepast in België, Luxemburg, Zwitserland en Frankrijk. whitepaper van BZW Holland.

BioFoam

In de biotechnologie zien we biobased-materialen die lijken op kurk en piepschuim, maar volledig composteerbaar en zeer brandveilig zijn, en een lagere ecologische voetafdruk hebben. Lokale biomassa-afvalstromen, zoals stro, riet en tomatenstengels produceren het BioFoam via een natuurlijk fermentatieproces. Hierdoor is het mogelijk gebouwen gezonder te maken en het ontstaan van afval tijdens de productie in zijn geheel te voorkomen

Nog meer Biobased materialen

Zeewier platen van BlueBlocks

BlueBlocks ontwikkelde SeaWood, een vezelplaat die onder andere toepasbaar is als binnenwand, interieurplaat, akoestische plaat of voorzetwand.

Lees HIER het interview met Marjanne Cuypers, onderzoeker en bio-designer, en oprichter van BlueBlocks, ontwikkelaar van bio-based materialen en producten over Zeewier: ‘Zeewier zet CO2 om in zuurstof, neemt stikstof op en heeft geen extra meststoffen nodig om te groeien. Daarmee draagt bouwmateriaal van zeewier bij aan verschillende SDG Doelen.’

Mycelium bouwblokken

Zwammen en schimmels zijn gebruikt om deze lichtgewicht mycelium bouwblokken te fabriceren. Co2 absorberend en natuurlijk afbreekbaar. Bovendien is het een geweldige akoestische isolatie.

Hergebruik van kozijnen – kansen voor circulair meranti en merbau

Meranti en Merbau (uit de jaren negentig en tweeduizend) kozijnen kunnen prima worden hergebruikt. Ook met het FSC label. ‘Gesloopte’ kozijnen hebben grote lengtes en weinig vervuiling in de vorm van spijkers of schroeven. Hier loont het zich om de lak en de kit eraf te halen en al het ijzer te verwijderen. Met dat schone hout kan iedere timmerfabriek vervolgens weer vingerlassen en lamineren.

Demontabel bouwen met klikbare (kozijn)systemen

Er is behoefte aan een systeem waarbij men een pui machinaal in zijn geheel uit de gevel haalt, op de bok zet en dan, na een klein beetje aanpassen, hergebruikt.

Bij kozijnen moeten nu eerst de glaslatjes eruit gehaald worden, dan het glas eruit en daarna kan het op een bok.
Aluminium en kunststof kozijnen zijn makkelijk los te schroeven.
Bij vloersystemen is men al veel verder. Na gebruik kunnen vloerelementen eenvoudig uitgetild en elders hergebruikt worden.
De pui moet zo ontworpen zijn, dat hij in nieuwbouw in zijn geheel in de gevel kan worden geplaatst.

Duurzaamheid Groene lijn lijmen, kitten en Pu-Foam

De ‘groene’ lijmen, kitten en een PU-schuim van Bostik zijn voor alle toepassingen in de bouw. Zonder oplosmiddel en met de hoogste emissiecertificeringen. Ze voldoen aan één of meerdere internationale kwaliteits- en milieukeurmerken

Alle 8 producten uit de Premium Aware lijn is de uitdamping van de stoffen minimaal schadelijk.

De lijm verliest maximaal 2,5% van haar gewicht door uitdamping.

Op de markt zijn oplosmiddelhoudende lijmen verkrijgbaar die na gebruik en uitharding tot wel 45% verdampen. Dat zijn de vluchtige organische stoffen die mogelijk schadelijk zijn voor mens en milieu door inademing of luchtverontreiniging.

Milieuvriendelijk brandvertragend impregneren

Hout en plaatmateriaal, in voor publiek toegankelijke gebouwen, moet voldoen aan een brandveiligheidklasse. De nieuwe Europese EU-norm is EU-norm 13501-1 klasse B, s2 & d0 classificatie voor Lariks, Western Red Ceder, Vuren Multiplex, Grenen en Beuken.

Hout kan geïmpregneerd worden met boorvrije, brandvertragende zouten middels de vacuüm-druk methode. Als hout autoclaaf (vacuüm druk cabine) brandvertragend geïmpregneerd is, voldoet het aan Euroklasse-B volgens NEN EN 13501-1. Ook als het afgewerkt wordt met moderne, matte verfsystemen voor binnen- en buitentoepassingen, wordt Euroklasse-B behouden.

Als brandvertragend geïmpregneerd hout wordt toegepast in een buitenomgeving, moet hout afgewerkt worden. Bij binnentoepassingen is dit niet noodzakelijk.

Anhydrietvloer

Een anyhydrietvloer is een vloeibare dekvloer die bestaat uit gips, zand en water. Hierop legt u vervolgens de door u gekozen vloer. Het kan minder goed tegen vocht en in helling bevestigen is een uitdaging. Maar deze circulaire dekvloer heeft vooral voordelen:

het bindmiddel is calciumsulfaat
anhydriet is zeer plastisch en omhult de vloerverwarmingsbuizen uitstekend
het materiaal heeft zelfverdichtende eigenschappen
anhydriet is een uitstekende warmtegeleider
hoge weerstand tegen scheurvorming
hoge buigtreksterkte
geschikt voor het aanbrengen van vloerverwarming

Hoe zit het met Bio-Plastic?

Bioplastics zorgen in veel gevallen namelijk voor een forse CO2-reductie ten opzichte van hun fossiele tegenhangers. Een kanttekening is daarbij wel op zijn plaats: de CO2-reductie die met bioplastic te behalen is, varieert enorm. In sommige gevallen leidt het gebruik van bioplastic zelfs helemaal niet tot CO2-reductie.

De CO2-reductie varieert van 0 tot 80%, afhankelijk van het type bioplastic en (met name) de toepassing ervan.