architectenbureau DP6 uit Delft maakte een ontwerp voor een natuurinclusief gebouw met omgeving voor de gemeente Den Haag
Heijmans en DuraVermeer hebben de Natuurladder opgesteld. Het doel: natuuradaptief bouwen, dus bouwen mét de natuur, waarbij biodiversiteit en klimaatadaptatie volledig in het proces zijn geïntegreerd.
De natuur beter achterlaten dan dat je het aantrof, is voor een bouwer eenvoudig te realiseren. Dit stellen Jan Willem Burgmansvan Heijmans en Léon Dielen van DuraVermeer. Zij ontwikkelden de Natuurladder, om het collega’s gemakkelijker te maken ambities op het gebied van klimaatadaptief bouwen én het herstellen van de biodiversiteit te realiseren.
Natuurladder: Een gespreksstarter voor projectteams en meetlat voor natuurvriendelijke werkwijze.
Minister Hugo de Jonge is zich inmiddels ook bewust dat we strakker moeten sturen op de materialentransitie (van CO2-intensieve en lineaire materialen naar klimaatpositieve en circulaire materialen). Dit is onder meer de reden waarom de minister in zijn kamerbrief van 23 december aan heeft gegeven een CO2-eis te gaan introduceren en biobased bouwen te willen stimuleren.
In dit interview door Thomas van Belzen van Cobouw zegt de minister daarover: “Op een dag hoop ik op zo’n lisdoddeveld een spandoek te kunnen onthullen waarop staat: hier groeien huizen. Die manier van denken, daar moeten we helemaal naartoe. Op sommige plekken, waar het landgebruik niet meer passend is voor de toekomst, hebben boeren een nieuw verdienmodel nodig. De enorme opdracht om zo ongelooflijk veel huizen te bouwen, kan door biobased materialen te verbouwen een belangrijk deel van het antwoord zijn voor boeren die moeten omschakelen.”
De woning als CO2-opslag is volgens de minister de toekomst.
“Met collega-minister van Landbouw Piet Adema wil ik dat ook echt vleugels geven.”
Bouw en Landbouw | Samen Sterk
Die vleugels zijn ook nodig. Want met huidige wet- en regelgeving vliegen de duurzame koplopers met een betonblok aan hun been. Ze worden tegengewerkt. Doordat beide ministers zich nu inzetten om juiste condities te creëren zijn de duurzame koplopers straks verlost van dat betonblok en kunnen er vele duurzame vlieguren worden gemaakt.
Heel goed dat minister De Jonge zich beseft dat we niet op de huidige manier kunnen doorbouwen. Laura Bromet (Groenlinks) zegt dat zojuist nog in het commissiedebat ‘klimaatakkoord gebouwde omgeving’, waarin zij de minster vraagt of hij contact heeft met duurzame koplopers en wat hij gaat doen om ervoor te zorgen dat de bouw binnen CO2-budget blijft. Zij geeft aan dat het CO2-budget voor de bouw opraakt, waarna Pieter Grinwis (Christenunie) dat bevestigt en aanvult dat de huidige MPG werkt met een periode van 75 jaar en zich totaal niet verhoudt met dat het CO2-budget dat voor 2030 al op is.
“Als overheid moeten wij koplopers maximaal ondersteunen, maar de partijen die nog helemaal niet zo biobased zijn – ik noem maar een Isover in Limburg die ook heel veel natuurschade berokkend – moeten wij aan banden leggen om te zorgen dat niet de oude economie blijft bestaan naast de nieuwe economie”, aldus Bromet.
We kunnen Laura geruststellen dat minister De Jonge wel degelijk contact heeft met duurzame koplopers. Dit zijn niet enkel koplopers, maar in mijn ogen dé experts op het gebied van duurzaamheid binnen de bouwsector.
Minister De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening ) informeert de Tweede Kamer over de Beleidsagenda normeren en stimuleren circulair bouwen.
Onderzoeksrapport Voorstel berekeningsmethodiek om koolstofvastlegging in biobased bouwmaterialen te kunnen waarderen
Voorstel om de tijdelijke opslag van CO2 in biobased materialen te waarderen in de nationale systematiek van het bepalen van een …
Rapport | 29-07-2022
Beslisnota bij Kamerbrief over beleidsagenda normeren en stimuleren circulair bouwen
In een beslisnota staat achtergrondinformatie die bewindspersonen gebruiken bij de besluitvorming over een Kamerstuk. Beslisnota …
Jan Willem van der Groep is gideon, koploper, expert, aanjager en voorvechter van bouwen met biobased bouwmaterialen. Hieronder zijn 10 redenen waarom dat de bouw, renovatie en infra de omslag moeten maken naar biobased bouwmaterialen.
1. Opname van CO2 en daardoor opslag van koolstof in gebouwen
Gewassen nemen tijdens groei CO2 op uit de lucht. De koolstofatomen worden via fotosynthese vastgelegd in het gewas. Gemiddeld gaat het om 15 ton CO2 per hectare. Daarnaast leggen meerjarige gewassen in hun eerste 5 jaar koolstof uit CO2 vast in de bodem. Gemiddeld gaat het om 10 ton CO2 per hectare.
Een overzicht van teelten waaruit biogrondstoffen zijn te halen voor bouwmaterialen:
Eenjarige gewassen, geschikt als voor- of tussengewas: hennep, vlas, (berm)gras.
Meerjarige gewassen, met een effect op koolstofopslag in de bodem, een hoog droge stof gehalte en een minimale benodigdheid van (kunst)mest en pesticiden: lisdodde, zonnekroon, bamboe, miscanthus.
Reststromen van akker- en tuinbouw die de waarde van foodgewassen verhogen: stro, stengels van o.a. paprika en tomaat, bloementeelt etc.
Bomen uit duurzaam beheerde Europese bossen: diverse soorten naaldhout.
Heel grof gerekend kan een gemiddelde woning die voor ca. 70% uit biobased materiaal is gemaakt (gemiddelde van een combinatie rij, vrijstaand en appartement) zo’n 40 ton CO2 opslaan.
Bij de bouw van 100.000 huizen per jaar gaat het dan gaan om 4 Mton per jaar (dat is ca. 19% van de bouwindustrie emissie en betreft ca. 18% van de totale bouwsectoromzet (€) per jaar => dit effect kan dus met een factor 3 omhoog als ook utiliteitsbouw, grond-weg-en-waterbouw en renovatie/onderhoud in gaan zetten op biobased bouwen).
2. Verdringing van het gebruik van CO2-intensieve materialen
Een onderschat fenomeen in alle berekeningen die worden gemaakt rondom de toepassing van biogrondstoffen voor bouwmaterialen is het substitutie-effect. Er zijn wetenschappelijke onderzoeken die laten zien dat iedere ton CO2 die is opgeslagen in hout direct 1,2 ton CO2 van het CO2-intensieve alternatief verdringt (Leskinen et al 2018).
Heel grof gerekend kan een gemiddelde woning die voor ca. 70% uit biobased materiaal is gemaakt (gemiddelde van een combinatie rij, vrijstaand en appartement) zo’n 35 ton CO2 verdringen.
Gevoel voor megatonnen per jaar (2019)
Verwarming huishoudens: 17,9 Mton
Bouwindustrie: 20,2 Mton
Electriciteitsproductie 42,3 Mton
Landbouw en landgebruik 26,4 Mton
Bij de bouw van 100.000 huizen per jaar gaat het dan gaan om 3,5 Mton per jaar (dat is ca. 17% van de bouwindustrie emissie en betreft ca. 18% van de totale bouwsectoromzet (€) per jaar => dit effect kan dus met een factor 3 omhoog als ook utiliteitsbouw, grond-weg-en-waterbouw en renovatie/onderhoud in gaan zetten op biobased bouwen).
De combinatie van Opslag en Verdringing kan, bij overstap naar veel meer biobased grondstoffen binnen de gehele bouwsector, resulteren in een snelle CO2-emissiereductie van 23,5 Mton per jaar.
3. Een alternatief verdienmodel voor boeren die moeten inkrimpen met hun veestapel
Het inkrimpen van de veestapel lijkt een onvermijdelijk scenario. Daarmee komen er flinke arealen landbouwgrond vrij die op dit moment worden ingevuld met Mais en Engels Raaigras. Boeren kunnen er voor kiezen om in plaats van vee over te stappen naar een combinatie van akkerbouw en carbon-farming. Op dit moment worden hiervoor op Europees niveau richtlijnen opgesteld (publicatie eerste kwartaal 2022) waarna het mogelijk wordt om ook daadwerkelijk CO2-emissie certificaten te krijgen op zowel Soil Stored Carbon (SSC) als Construction Stored Carbon (CSC). Langjarige gewassen kunnen vooral in de eerste jaren tot wel 10 ton CO2 per hectare opnemen in de bodem.
De opbrengst van teeltgewassen ligt op dit moment tussen 1.600 tot 2.200 euro per hectare exclusief de carbon credits. Bij een waardering van 60 euro per ton kan de opbrengst oplopen naar opbrengsten ver boven de 3.000 euro per hectare. Hoe die opbrengsten ook de rest van de keten ten goede komen vraagt om nadere uitwerking.
4. Verdringing van CO2-emissie en Stikstof-emissie ten gevolge van intensieve veeteelt
De landbouw stoot 26,4 megaton per jaar uit. De helft van die emissie wordt veroorzaakt door de melkveehouderij. Omgezet naar land is dat ca. 11,2 ton per hectare per jaar. Daarnaast is de intensieve veeteelt ook voor een fors deel verantwoordelijk voor de emissie van stikstof. Door als boer over te schakelen naar teeltgewassen die geschikt zijn voor bouwmaterialen kan de veeteelt makkelijker los gelaten worden. Er is dan immers een alternatief, zo niet beter, verdienmodel voorhanden. Omschakeling is echter niet alleen een economische overweging. De overstap van food naar non-food is ook gekoppeld aan emotionele en culturele aspecten. Boeren moeten intensief betrokken en begeleid worden bij deze transitie. Daarnaast zijn keiharde afnametoezeggingen nodig vanuit de bouwsector waarbij de overheid met regelgeving een belangrijke rol kan spelen.
5. Productie in Nederland van teeltgewassen en reststromen met direct effect op NL-klimaatdoelen
Veel biogrondstoffen (vooral hout natuurlijk) voor het maken van bouwproducten dan wel bouwcomponenten komen nu uit het buitenland. Dat betekent dat de koolstofwinst niet mag worden afgetrokken van de CO2-emissies van Nederland. Met teeltgewassen kan dat wel. Sommige gewassen kunnen wel tot 4x meer CO2 per jaar opnemen per hectare dan bos.
Biosintrum, voor een klimaatvriendelijk en gezond binnenklimaat
6. Bijdrage aan een gezond en prettig binnenklimaat
De natuurlijke eigenschappen van biobased materialen zorgen voor stabiliteit van comfort op het gebied van: temperatuur en luchtvochtigheid in de woning. Door de mogelijkheid van vochtbuffering vinden in de dampopen constructie processen plaats met koelende effecten in de zomer. Ventilatie om vochtproblemen bij grote temperatuurverschillen in combinatie met hoge luchtvochtigheid of dampspanningen in het gebouw te voorkomen is niet nodig. Daardoor gaat er minder energie verloren ten gevolge van ventilatie. De wanden hoeven ook veel minder energie op te nemen waardoor het snel comfortabel en aangenaam aanvoelt in de ruimte.
De emissie van zogenaamde voor de gezondheid schadelijke VOC’s (vluchtige organische stoffen vooral uit verven, lijmen, tapijten, meubels en chemisch geproduceerde isolatiematerialen.) komt bij biomaterialen nauwelijks voor in tegenstelling tot de bouwmaterialen van abiotische grondstoffen. Ook de emissie van Radon uit betonconstructies is niet aan de orde bij biobased bouwen. Daarnaast is de kans op ongezonde schimmelvorming door de dampopen structuur minimaal.
7. Herstellen van biodiversiteit
Meerjarige gewassen kunnen worden beschouwd als natuurlijke bodembemesters met effecten op de structuur en de opname van koolstof en mineralen in de bodem. Daardoor herstelt het bodemleven van de intensieve manier waarop gras en maïs zijn geteeld de afgelopen decennia. Zowel de eenjarige gewassen als de meerjarige gewassen hebben veel minder(kunst)mest en pesticiden nodig waardoor de omringende biotopen veel minder schade ondervinden van deze teeltgewassen dan voorheen.
8. Materialen die veel makkelijker zijn te gebruiken in industrialisatieprocessen
Het verwerken van biogrondstoffen tot bouwmaterialen op grote industriële schaal staat nog in de kinderschoenen. Tegelijkertijd is er op dit moment een industrialisatiegolf in de bouwsector aan de gang. Combineer die twee met de enorme instapdrempels die door de CO2-intensieve industrie zijn gecreëerd middels allerhande complexe industrienormen en dan is het wel helder waar de opschalingskansen liggen. Industriële productie heeft de potentie om de reguliere bouwpraktijk te verdringen. Daar kan dus snel schaal gemaakt worden waardoor de ontwikkelsnelheid flink kan worden verhoogd. Verwerkingsprocessen van verschillende vezels kunnen onderdeel gaan worden van een industriële productieplant van bouwcomponenten.
9. Betere arbeidsomstandigheden op de bouwplaats bij zagen, boren, vrezen, snijden
Deze behoeft nauwelijks uitleg. Persoonlijke Beschermingsmiddelen worden in de bouw veel te weinig gebruikt ondanks het feit dat men werkt met materialen die tijdens het bewerken stoffen vrijkomen die de gezondheid ernstig kunnen beïnvloeden. Denk daarbij aan, fijnstof, glas- en steenwolvezels maar ook de hierboven genoemde VOC’s. Biobased bouwmaterialen hebben die negatieve eigenschappen in veel mindere mate.
10. Versterking van de lokale economie
Gewassen en reststromen komen lokaal beschikbaar. Gewassen kunnen geclusterd worden rondom verwerkingsfabrieken met arealen tussen 400 en 900 hectare (een gemiddelde gemeente is 11.800 ha groot). Regionale verwerking van specifieke gewassen (zonnekroon doet het in de Achterhoek beter dan lisdodde, wat weer zeer geschikt is voor Veengebieden) creëert een heel nieuw, van het buitenland onafhankelijk, ecosysteem voor de handel en verwekring van bouwmaterialen in gebouwen. De toegevoegde waarde door de hele keten heen komt zowel de lokale als landelijke economie te goede.
Er moeten miljoenen extra naar klimaatmaatregelen waarschuwen IPCC wetenschappers
Het IPCC roept dringend op tot klimaatactie om een leefbare toekomst voor iedereen veilig te stellen. Er zijn meerdere, haalbare en effectieve opties om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en ons aan te passen aan door de mens veroorzaakte klimaatverandering, Alles is al beschikbaar, zeggen wetenschappers in het laatste rapport van het IPCC van 20 maart 2023.
Team Tilburg wint SMARTCIrculair 2022 voor opdrachtgever TIWOS
Tanja Nolten is oprichter van Stichting SMART Circulair. Haar doel: MBO-studenten laten werken aan circulaire projecten voor bedrijven. Goed voor de ontwikkeling van studenten, bedrijven én de duurzame toekomst. ‘Door de ‘kweekvijver van talent’ aan zich te binden, kunnen bedrijven in de bouwwereld – en de bouw- en infrasector als geheel – de circulaire ambitie versnellen.’
Landstede studenten maakten een ontwerp voor de renovatie/uitbreiding naar een brede school voor de gemeente Zwolle (2022)
Persbericht Overijssel, februari 2023
In de samenwerking om de circulaire bouweconomie te versnellen is de provincie de aanjager, SMARTCirculair de versneller van circulair bouwen en al die talentvolle jongeren die daarvoor nodig zijn, mbo-scholen die onderwijsvernieuwing doorvoeren en natuurlijk bedrijven. Zij profiteren immers van de kweekvijver van talent die SMARTCirculair oplevert. En zeker als ze opdrachtgever zijn. Dan staan ze vooraan. ‘De Jeugd is Goud’, volgens Tanja Nolten, programmamanager van Stichting SMARTCirulair.
Tanja is intrinsiek gemotiveerd om jonge mensen op te leiden zodat zij de ruimte krijgen om bij te dragen aan een klimaatpositieve wereld. Lees meer
Studenten en docenten tijdens de opening van de SMARTCirculair Excellencedag 2023
Met zo’n 150 deelnemende studenten uit heel Nederland was de SMARTCirculair Excellencedag ook dit jaar weer een succes! Experts van bedrijven en kennisinstellingen benadrukten het belang van de circulaire economie voor het onderwijs om de klimaatdoelen te halen.
Zij werkten belangeloos mee door workshops te geven, een masterclass te geven of de jongeren te prikkelen tijdens een spel. De Jonge Klimaatbeweging bijvoorbeeld. Zij lieten de studenten in spelvorm nadenken over klimaat en jouw bijdrage daarin in spelvorm. Leerzaam, prikkelend en natuurlijk goed voor de bewustwording.
Hoogtepunten Excellencedag over Circulair Bouwen, energie en inrichten buitenruimte
Tijdens de Excellencedag komt circulair ontwerpen en bouwen in alle aspecten aan de orde. Van losmaakbaar en biobased bouwen tot rekentools hoe je de CO2 winst berekent. Maar ook het inrichten van de buitenruimte met wateropvang, aandacht voor biodiversiteit, hittestress en klimaatverandering. En dan is er nog het thema Energie. Energieneutraal of -leverend ontwerpen was al een jurycriterium maar de urgentie is sinds 2022 alleen maar toegenomen.
‘About us being nomads, the trend towards circular and modular buildings and the fine art of connecting’ Jeroen Troost, Schöck Nederland B.V.
Het kan wel
Tijdens de keynote prikkelde Jeroen Troost van Schöck Nederland studenten en docenten met talloze indrukwekkende voorbeelden van modulair bouwen en de bouwoppervlakte vergroten door aan en tussen te bouwen.
Zijn stelling: ‘Mensen zijn van nomaden. Immers als het vakantie is, willen we graag nieuwe gebieden verkennen. Circulair, flexibel en modulair bouwen biedt kansen om van gebouwen ook ‘nomaden’ te maken. Dus kijk en denk anders, creatief en inventief en gebruik losmaakbaar bouwen in de woningopgaven.
Sjors Leenman Landstede Harderwijk wint de SMARTCirculair klimaatquiz 2023
Team Scalda wint de Communicatieprijs Excellencedag 2023
Geen Excellencedag zonder challenge
Natuurlijk moest er ook weer gestreden worden want SMARTCirculair zonder prijzen, is ondenkbaar.
De Klimaatquiz was soms best pittig. Gaaf dus dat deze werd gewonnen door Sjors Leenman van het Landstede College in Harderwijk
De Communicatieprijs werd overtuigend gewonnen door het Scalda College in Vlissingen.
Met twee mediastudenten was het interdisciplinaire team al goed voorbereidt op deze challenge en inderdaad. Ze maakten het waar.
Prachtige teamvideo. Super gefilmd op een bijzondere locatie. De video sprong eruit
Interview van goede kwaliteit. Interview met Jeroen Troost erin verwerkt en prima bewerkt
De foto’s waren niet 100% optimaal maar dat is vergeven
Inspirerende quote van Jeroen Troost van Schöck Nederland: ‘Het concept dat de mens oorspronkelijk een nomade was, spreekt ons enorm aan. Zeker nu we door middel van modulair bouwen dat weer terug kunnen brengen via onze bouwtechnieken.’
Post met 3 foto’s gaven een inspirerend beeld van de Excellencedag
Er gaat een nieuwe wereld open met de inspiratie van Jeroen om te verdichten in de stad. Studenten zien al kansen!
BBQ spel
Jonge Klimaatbeweging – Eva Kamer en Rivka Spruijt
Het BBQ Spel gaat over dilemma’s uit de volgende zes thema’s: klimaat, voeding, energie, afval, inclusiviteit en geld. Studenten leefden zich in, in hun rol. Het werd een heet uurtje vol pittige standpunten, woeste meningen en slimme ideeën.
Erik Carton is een bevlogen ‘materials scientist’ bij TNO. Hij heeft een geweldig verhaal over kansen om energie te besparen. Vaak heel simpel en goedkoop. En hoe je energie opwekt, al dan niet in samenhang met de omgeving.
Studenten gingen zelf schetsen maken om de buitenomgeving in te richten. Hittestress, droogte, wateroverlast. Ruben heeft ze perfecte tools meegegeven.
Rick legt uit. Er zijn verschillende programma’s die gebruikt worden in het land maar in essentie komen ze op hetzelfde neer. Slim samenwerking in BIM voor je optimale resultaat.
Na afloop hoorden we van studenten dat ze verbaasd zijn over de veelheid van instrumenten die in elkaar kunnen haken om een gebouw slim, efficiënt en heerlijk in gebruik te maken. Chapeau heren!
KAW bracht twee jaar geleden de studie ‘Ruimte zat in de stad’ uit. Dat was een theoretische exercitie, maar die is nu voor het ministerie van IenW getoetst in drie Zwolse en drie Rotterdamse wijken. Inbreiding versus uitbreiding. In alle gevallen blijkt inbreiding beter uit te vallen.
Met lagere bouwkosten en investeringen in energie en mobiliteit.
Inbreiding kan met kleinschalige nieuwbouw op plekken in naoorlogse nieuwbouwwijken.
Grasstroken langs een weg, verworden tot hondenpoepzones
Overgedimensioneerde infrastructuur met wel erg ruim opgezette kruispunten
Blinde kopgevels van rijtjes huizen of flats
Loze speelparkjes achter manshoge schuttingen, waar al jaren geen kinderen meer spelen
Parkeervelden bij weids gebouwde winkelcentra.
Wie kritisch kijkt naar zo’n wijk, ziet tal van plekken die niet meer functioneren als ooit bedacht. Daar kunnen nieuwe woningen gebouwd worden. Door een of twee lagen op platte daken te zetten: ‘optoppen’. Of door aan, achter, naast te bouwen en de loze ruimten te benutten.
Verdichten in naoorlogse wijken
Inbreiding levert koppelkansen op, zoals ontbrekende aantrekkelijke woningtypen voor senioren toevoegen (bevordert doorstroming!), verduurzaming van bestaande flats (dat kan in combinatie met optoppen of splitsen) of individuele ondersteuning (je komt achter de voordeur).
KAW – ‘Ondanks alle voordelen is er huiver voor verdichting van deze slaapwijken. Je raakt je grasveld kwijt. Je uitzicht. Je krijgt een flat voor je neus. Je kunt je auto niet kwijt. ‘Ze’ bouwen er woningen voor probleemgroepen. Dat levert maar overlast op. Allemaal vermeende bezwaren.’
KAW inspireert met optoppen en splitsen van van bestaande woningen in de zg. slaapwijken. Technova studenten maakten hiervoor concepten
Woningaanvulling
In de praktijk kan het anders. We nemen de feiten erbij. We rekenden voor een tiental wijken uit dat er in de beginjaren na de bouw anderhalf keer zoveel mensen in de wijk woonden als dertig of veertig jaar later. Het onderzoek ‘Ruimte zat in de stad’ bevestigde dit: er wonen nu ongeveer twee derde van het aantal mensen van indertijd. Dat betekent een forse ontvolking. Minder kinderen, minder mensen in de buurt. Minder levendigheid. Minder straatleven. De fameuze Jane Jacobs had het over de ogen op straat: die zijn er gewoon minder. En minder draagvlak voor voorzieningen: de school, de voetbalclub, de bus, de winkels, enzevoorts.
En we noemen nog een tweede feit. Nergens in het land staan zoveel rijtjeswoningen als in de laat 20ste eeuwse wijken, die uit de periode 1970-2000. Allemaal doorzonwoningen, zowel koop als huur, bedoeld voor gezinnen. Echter, kijk wie er tegenwoordig een woning zoeken: dat zijn merendeels kleine huishoudens, vooral alleenstaanden. Terwijl het aanbod uit gezinswoningen bestaat.
In onze ogen moet de inzet, de taal, anders zijn. Niet met een nadruk op woningverdichting, maar met een nadruk op woonaanvulling.
Met andersoortige woningen erbij, zowel voor woonstarters, als voor doorstromers. Aantrekkelijke woningen die senioren verleiden om uit hun ruime huis te verhuizen. En kleinere woningen, of deelwoningen voor jongeren. Comfortabel, duurzaam en betaalbaar.
Bevolkingsaanvulling
En de inzet moet niet liggen op woningverdichting, maar op bevolkingsaanvulling. Er wonen nu 35-40 procent minder mensen dan voorheen: die komen er dan weer bij. Als we slechts 20 procent weer zouden kunnen toevoegen, dan kunnen we die 100.000 woningen halen. En zijn er weer meer mensen op straat, meer levendigheid en meer draagvlak voor voorzieningen. Dat alles verbetert de leefbaarheid. Dat zal niet gebeuren met grootschalige invullingen; die grote plekken zijn er niet in de wijk. Het kan wel met een serie van allerlei kleine invullingen. Een blokje appartementen naast een blinde kopgevel, een rijtje op de plaats van een overbodige weg, een wat hoger gebouw nabij een drukker kruispunt, starterswoningen op de plaats van een blok vrij liggende garageboxen.
De laat naoorlogse slaapwijken aan de stadsrand, en de locaties daarbinnen, zijn tot nu toe vergeten plekken in de stad; benut ze!
Lees ook
KAW Architecten | onderzoeksrapport toegelicht in een video-opname van de gastles Ruimte Zat in de Stad
Groen blauwe steden dragen enorm bij aan de gezondheid van mensen
RHDHV – Royal HaskoningDHV neemt je mee in de snel veranderende wereld met betrekking tot het klimaat. De hitte neemt toe. Droogte en wateroverlast ook. Daar moet je iets mee in je ontwerp voor je opdrachtgever. Want door droogte verzakken huizen en gebouwen. Door wateroverlast kan overstroming het gevolg zijn. En hittestress, daar moet je ook wat mee.
RHDHV neemt je mee in de wereld van klimaatadaptief ontwerpen en hoe je de omgeving als bron voor je ontwerp gebruikt. Ruben Roelofs is Sustainable Urban Drainage en Climate Change Adaptation Adviseur bij Royal HaskoningDHV. Hij zet de uitdagingen én kansen op een rij voor jou als je aan de slag wilt met klimaatadaptatie. Lees meer
Een pakkende promotievideo begint met een pakkend verhaal
Fabel Film | Hoe maak je een perfect pakkende promotievideo voor je publiekscampagne? Als je de publieksprijs wilt winnen dan gaat Johannes je op weg helpen.
Deze twee studenten van Noorderpoort overtroffen zichzelf op het podium tijdens de finale in 2021
SMARTCirculair – Rick en Britt nemen jullie mee in het bouwen aan een pitch waarmee je tijdens de finale met de hoofdprijs naar huis gaat. Wees je bewust voor wie je deze challenge aangaat. Dat is meer dan de opdrachtgever. Je doet het ook voor je stad, de regio, het land en de wereld.
Tijdens deze workshop ga je nadenken jullie unieke Unique Selling Points (USP). Dat kan een compleet nieuw innovatief product zijn maar ook een techniek, systeem of bijdrage aan het klimaat. Daarvoor is het belangrijk om een visie te ontwikkelen.
SMARTCirculair – Tijd is geld voor alle bouwprojecten. En data krijgen in toenemende mate een sleutelrol. Wat is Building Information Modelling (BIM)? Wat kun je ermee en wat levert het op?
BIM gaat om de methode waarin een digitaal model centraal staat. Dit model vormt een virtuele weergave van een bouwwerk dat informatie en geometrie aan elkaar koppelt. Het is opgebouwd uit verschillende objecten (bijvoorbeeld een muur en plafond) met de daarbijhorende informatie, zoals: technische eigenschappen en relaties met anderen objecten.
BIM geeft aan hoe een bouwwerk inclusief installaties is ontworpen, wordt gerealiseerd of is gebouwd. Hierbij is het dus het resultaat van een methodiek of proces.
BIM legt de nadruk meer op het gehele proces. Het gaat om (samen)werken in bouwprojecten, met behulp van digitale informatiemodellen.
Wat zijn de voordelen van BIM?
Kostenreductie
Betere projectresultaten
Grotere efficiency
Betere samenwerking
Rick de Vlieger, Waterland projecten
Resultaat van de BIM workshop
Rick de Vlieger is gespecialiseerd in BIM. Hij kent BIM als geen ander en hij weet voor wat een giga uitdaging jullie staan. Hij neemt je mee in de digitale wereld van de circulaire bouw.
Max. 20 deelnemers
Presentatie met discussie
Duur: 50 minuten
Door: Rick de Vlieger, SMARTCirculair projectmedewerker en sinds 9 januari werkzaam bij Waterland projecten als BIM Expert
Alle workshops, masterclasses en experimenteerlabs
Darel – Hoeveel energie gebruiken we op de wereld? En waar gebruiken we het allemaal voor? Hoe snel gaat klimaatverandering? Waarom gaat het overschakelen naar duurzame energie niet sneller?
Darel neemt je via een spel mee in de huidige stand van zaken t.a.v. energiegebruik, berekenen van de kosten van elektriciteit afkomstig van de verschillende energiebronnen. De klimaatklok die de seconden wegtikt laat je nadenken over oplossingen. Lees meer
Megaborn – De zomer van 2022 heeft alle warmterecords verbroken. En sinds de Kerst staat het water hier aan de rand van de rivier. Het klimaat roert zich. We moeten echt aan de bak.
Megaborn laat je nadenken over het groen en klimaatpositief inrichten van de buitenomgeving. Denk dan aan een gebied zoals in Friesland en in Vlissingen. Maar ook aan schoolpleinen want daar moet net zo goed biodiversiteit en wateropvang meegenomen worden. Lees meer
Smart gebouw beheersystemen zorgen voor besparingen
Ynno – Wat de perfecte werkomgeving is, is voor iedereen verschillend. Want zit je van 8 tot 17u aan een bureau dan heb je andere wensen als iemand die veel ‘buiten’ is, veel vergadert op wisselende plekken en binnen en buiten vliegt.
Dus heeft Ynno het over inventariseren van de wensen en die samenbrengen in een gezonde mix van Bits, Bricks en Brains. Bits gaat over alles wat met het digitaliseren van het werk te maken heeft. Bricks staat voor kantoorinrichting en Brains omvat de mensen die de organisatie dragen. Lees meer
Batterijen, waterstof, basalt, eco battery, warmtebatterij, water, terugleveren … Er is veel mogelijk als het gaat over tijdelijke energieopslag
TNO – Je gebouw moet energieleverend worden. Dat is belangrijk want onze elektriciteitsbehoefte is nog veel te groot, volgens minister Rob Jetten in Brussel. Lichten uit doen is pijnloos. Welk laag hangend fruit is er nog meer? En aan welke energiesystemen kun je denken om je gebouw/gebiedsontwerp energieleverend te maken?
Erik Carton is een bevlogen ‘materials scientist’ bij TNO. Tijdens de Hackathon had hij een geweldig verhaal over kansen om energie te besparen. Vaak heel simpel en goedkoop. En hoe je energie opwekt, al dan niet in samenhang met de omgeving.
Met lichten uitdoen, had je trouwens niet tot vandaag hoeven wachten.
Schöck | vergroot de woonruimte en het woongenot met een balkon
Schöck Nederland BV – ‘Verhuis je balkon’, over het slim en losmaakbaar bevestigen van gebouwdelen. Want we moeten heel veel meer woningen realiseren. En dan bij voorkeur binnen de gebouwde omgeving. Dat betekent inbreiden in de stad. Optoppen, aanbouwen, tussen bouwen, verdiepen etc. Hoe doe je dat en wat voor slimme losmaakbare technieken kun je inzetten?
Innovatieve oplossingen zorgen ervoor dat je functioneel meer ruimte kunt maken met slimme oplossingen voor meer woongenot.
HAUT Amsterdam heeft 21 verdiepingen, is 73 meter hoog en ligt aan de Amstel in Amsterdam.
Built by Nature – Bouwen met hout en andere natuurlijke materialen levert prachtige gebouwen op met een heerlijk binnenklimaat. Bovendien draagt bouwen met hout bij aan een beter klimaat en een rijker en meer gevarieerd boslandschap. Maar hoe doe je dat? Lees meer
Biosintrum, voor een klimaatvriendelijk en gezond binnenklimaat
DGMR – Hoe fijn is het als je in een gezond huis of gebouw woont, studeert of werkt? De WELL Building Standard neemt mensen als uitgangspunt en maakt gezondheid zichtbaar. WELL als middel voor een gezond gebouw en niet als doel.
Het binnenklimaat van een gebouw heeft een grote invloed op de gezondheid en het welzijn van de gebruiker. De WELL certificering is een internationaal erkende methode voor het meten van de gezondheid van gebouwen.
Aan de hand van 10 thema’s zie je precies waar verbeterpunten liggen en welke maatregelen je door kunt voeren. Hiermee verhoog je niet alleen de waarde van het vastgoed, maar beschik je ook over de handvatten die nodig zijn om het gezonde leefklimaat te vertalen naar je opdrachtgever.
Het nieuwe Triodos gebouw is demontabel en natuurinclusief ontworpen
Tardis Innovations BV – Losmaakbaar bouwen is helemaal niet zo ingewikkeld. En zo nodig als we flexibel, modulair willen bouwen.
Willem Neeleman ontwikkelde onder andere een innovatieve montagetechniek waardoor bouwelementen snel zijn los te koppelen zodat ze in de toekomst opnieuw gebruikt kunnen worden.
Climate Cleanup – Kunnen jullie groene bouwmaterialen toepassen, dan draagt dat enorm bij aan de CO2- en stikstofreductie. Hout, vlas, olifantsgras, hennep … Al dit soort materialen hebben CO2 opgeslagen in plaats van uitgestoten.
Dus wil je kunnen berekenen hoeveel CO2 jullie besparen zodat je dat kunt aantonen aan je opdrachtgever die vervolgens argumenten heeft om groen te gaan bouwen.
Hoe bereken je de CO2- en stikstofreductie? Daar vertelt Sacha Brons over.
Veel groen zoals parken in de stad dragen direct bij aan de gezondheid van inwoners
Gezondheid is een als belangrijk argument voor natuurinclusief bouwen. Onderzoek toont aan dat als we 10% meer groen in Nederland zouden toepassen, dat 68 miljoen bespaart aan zorgkosten.
Arend van de Beek, programmamanager circulair en digitalisering bij Lagemaat was gastspreker tijdens de SMARTCirculair Workshop ‘Materialen, Techniek en Digitalisering’ op 12 dec in Hoogeveen. Tijdens zijn uitleg werd duidelijk dat nagenoeg alle bouwmaterialen teruggewonnen kunnen worden uit bestaande gebouwen. Nu al! En als we losmaakbaar gaan bouwen is dat helemaal geen punt van discussie meer. Lees meer
Minister-president Mark Rutte beweert al sinds zijn aantreden dat visie is als een olifant die het zicht belemmert. Een bevreemdende voorstelling van zaken. Met een stip op de horizon stromen de ideeën. Juist van jong professionals.
Bijvoorbeeld over klimaat in relatie tot waterbeheer. En hoe we de boeren tegemoet kunnen komen door een vijfde economie te ontwikkelen met biobased bouwmaterialen die CO2 absorberen waardoor we eindelijk gezond kunnen bouwen.
'Ik loop nu stage bij een architectenbureau en heb de architecten alles moeten uitleggen over bouwen met biobased bouwmaterialen. Omdat wij uitgebreid onderzoek naar circulaire materialen gedaan hebben, weet ik veel meer dan zij.'
Ravi van Kasteren, Technova
"SMARTCirculair is een unieke kans om studenten intrinsiek te motiveren met een authentieke praktijkopdracht. De studenten maken kennis met technieken en ontwikkelingen van de toekomst, zowel voor studenten als docenten optimaal leren."
"Het was een waar feestje. Complimenten voor de organisatie! Top gedaan, mooie wedstrijd met hele trotse studenten, word er altijd erg blij van om te zien wat bedrijfsleven, onderwijs, overheid en studenten met elkaar neerzetten!"
Minister Hugo de Jonge is zich inmiddels ook bewust dat we strakker moeten sturen op de materialentransitie (van CO2-intensieve en lineaire materialen naar klimaatpositieve en circulaire materialen). Dit is onder meer de reden waarom de minister in zijn kamerbrief van 23 december aan heeft gegeven een CO2-eis te gaan introduceren en biobased bouwen te willen stimuleren.
