sep
6
jongeren in wijk merwede utrecht
Jongeren kijken anders naar hun manier van wonen. Dat blijkt uit onderzoeken van o.a. de Gideons en ontwikkelaars als Firstmate. Jongeren zien zichzelf wonen, werken en ontspannen in hetzelfde gebied.
Bovendien staan jongeren erg open voor deelfaciliteiten op het gebied van vervoer (mobiliteitshub), gezamenlijk gebruik van bijvoorbeeld logeeraccommodatie.
aug
25
Het inblazen van stro heeft o.a. als voordeel: – de constructie wordt volledig opgevuld, zonder kieren – de isolatiewaarde is beter dan strobouw en net zo gezond – geen afval bij het vullen met stro – zeer snelle verwerking – goedkoopste isolatie!
Waar traditionele (dak) isolatiematerialen zorgen voor tamelijk snelle opwarming van je huis en nauwelijks warmte buiten houden scheelt ecologische isoleratie al gauw 5 tot 10 graden. Dan heb je geen airco nodig. Bovendien is ecologische isolatie damp-open en daarmee veel gezonder dan chemische isolatie. Logisch toch?
En inblaasisolatie staat daarbij op 1.
Wil jij ook aan de slag met inblaasisolatie of andere biobased isolatie? Bij Building Balance werken we hier hard aan en jij kunt mee doen.
aug
25
De gevolgen van klimaatverandering zijn alomtegenwoordig in onze wereld vandaag. Het versterkt armoede, drijft migratie op en heeft een diepgaande invloed op onze natuur en milieu.
aug
24
Directeur Frank Vergunst van ALTA GROUP: “We gebruiken CO2 als grondstof, besparen 80 procent aan energie in ons productieproces en hebben vrijwel geen restproducten. Dat is het unieke aan ons product.”
Pilot – Alta Innovation Support heeft een EU-subsidie van ruim 1,8 miljoen euro gekregen voor het opzetten van een proeffabriek in Terneuzen waar CO2 en gassen uit de chemische industrie verwerkt worden tot een vloeistof die gebruikt kan worden in batterijen.
De ontwikkeling van deze technologie houdt een enorme belofte in voor de vergroening van productieketens en de vooruitgang van de lithium-ionbatterijtechnologie, wat een aanzienlijke impact zal hebben op de energietransitie.
jul
27
Team ROC Tilburg won de SMARTCirculair Bouw OntwerpChallenge 2022 met hun ‘Groene Hart voor Tilburg. Daarin hebben ze 7 laags hoogbouw in hout ontworpen.
Biobased bouwen is booming. En dat moet ook. Zeker als we de groene, nagroeibare bouwmaterialen uit eigen regio kunnen halen.
Van land naar pand is zo veelbelovend. Bouwmaterialen uit onze landbouw. Geen verspilling, alles nagroeibaar, groen, schoon, dichtbij en gezond. Wat een heerlijk vooruitzicht. Lees meer
jul
27
Carbon Credits bepaalt in Utrecht. De provincie Utrecht voert een interne rekenprijs van (minimaal) €875 per ton CO2-uitstoot in. Dit om de wereldwijde maatschappelijke kosten van klimaatverandering adequaat mee te wegen in beleidsafwegingen in de provincie.
Waardecreatie | Het produceren van bouwmaterialen draagt voor 11% bij aan de totale CO2-uitstoot wereldwijd. En dit is nog exclusief transport. Alles waar we mee bouwen moet gemaakt en geproduceerd worden.
Niet alleen gebruiken we daar grondstoffen voor, zoals kalksteen, beton, ijzererts voor staal. De verhitting die nodig is om conventioneel beton of staal te verwerken kost ongelooflijk veel energie. Lees meer
jul
27
Sven is een van die koplopers. Sven is een Gideon
Heb jij lef? Bij transitie in de Bouw gaat het al snel over techniek. Het gebruik van materialen, nieuwe innovaties voor het opwekken van energie en schaalbare oplossingen voor het isoleren van gebouwen.
Maar wat heb je aan nieuwe ontwikkelingen en innovaties als de bedrijven die ze moeten doorvoeren niet klaar zijn voor verandering?
jul
27
Er moeten miljoenen extra naar klimaatmaatregelen waarschuwen wetenschappers
Heeft ons klimaat, onze atmosfeer, onze natuur rechten? Kan zij de mens voor de rechter slepen? Want, hoe ziet de wereld er over 50 jaar uit?
Het klimaat moppert, sputtert en geeft tegengas. En wij mensen vinden het moeilijk om ver vooruit te denken. Om je voor te stellen hoe de wereld er over 50 jaar uitziet. De afgelopen 25 jaar zijn er immens veel innovaties en ontwikkelingen geweest. Denk aan alle IT-gerelateerde ontwikkelingen. Van de smart phone tot Chat GPD. De energietechnologie stond ook niet stil. PV en windparken zijn intussen normaal. Energiedragers en -opslag komen er massaal aan. Van batterijen tot groene waterstof. Is het genoeg? Lees meer
jun
23
Aftermovie | Op 14 juni was de finale van de SMARTCIrculair Bouw OntwerpChallenge 2023. Was was het spannend. Kijk nog even naar de aftermovie want het was heerlijk om al die teams op het podium te zien stralen.
Wij geloven dat in elke jongere iets groots schuilt. Dat ze beschikken over een grenzeloze inventiviteit en de aanjager zijn van alles waar we in Nederland trots op zijn. De SMARTCirculair Bouw OntwerpChallenge staat garant voor klimaatvriendelijke, oogstrelende, circulaire ontwerpen voor bouw/infra en innovatieve energieconcepten. Honderden jonge talenten ontwerpen voor u de circulaire wereld van morgen.
jun
20
Irma Thijssen, SMARTCirculair juryvoorzitter 2023 en lid van de Transitieagenda Circulaire Bouweconomie (RVO)
Dat houtbouw een revolutie doormaakt is inmiddels overduidelijk. De toepassingsmogelijkheden van hout in de bouw lijken oneindig. Nieuwe technologische ontwikkelingen zorgen voor verdere versnelling.
We kunnen de lucht in met producten als Cross Laminated Timber (CLT), Laminated Veneer Lumber (LVL) en Glued Laminated Timber (Glulam). Dankzij deze ontwikkelingen is hout inmiddels een serieuze vervanger van beton en staal in de bouw.
Kijk ook even onderaan dit artikel naar het boekje ‘De Houtbouw Revolutie’ van professor Pablo van der Lugt en Atto Harsta.
jun
16
Gert-Willem van Mourik Transitiemanager circulair bouwen bij de Provincie Zuid-Holland
Biobased bouwen is een van de speerpunten van de Provincie Zuid-Holland. Reden voor de provincie om de SMARTCirculair challenge te steunen. Gert-Willem van Mourik, transitiemanager circulair bouwen werd blij van de veelheid aan biobased bouwmaterialen in de ontwerpen van de studententeams. Hij plaatst gelijk een kanttekening.
Gert-Willem van Mourik: ‘Circulair en biobased bouwen is hartstikke nodig. Maar weet dat de markt er nog niet is. Er moet nog heel veel gedaan worden. Bouwbedrijven moeten er aan wennen en daar kunnen jullie (lees SMARTCirculair studenten) een hele mooie rol in spelen. Dat vind ik mooi om te zien. Architecten zie je de stap al maken maar juist bouwbedrijven en partijen die materialen kunnen leveren kunnen nog heel erg geïnspireerd worden om ermee te gaan werken.’
jun
15
Het Landstede studententeam 3e jaars bouwkunde sleepte opnieuw de SMARTCirculair hoofdprijs 2023 in de wacht! De gemeente was tijdens de oplevering overtuigd van de kracht van de adviezen van de studenten. En de jury was unaniem. Landstede studenten krijgen de hoofdprijs.
De opdracht van de gemeente Zwolle om de voormalige VO school ‘Van der Capellen’ te herstemmen naar woningen, maatschappelijke functies en onderwijs was enorm.
Begin er maar aan. En de studenten van Landstede deden het. Zij kwamen in vier maanden met een groen, circulair, energieneutraal en overtuigend ontwerp. De VR-presentatie gaf juryleden al een goed beeld van gebouwen en omgeving. De goede rapporten en perfecte pitch gaven de doorslag.
Architecte Mischa-Marah Wullums: “Jullie zijn het meest professionele team dat we hebben gezien,
- met het grootste transformatieproject
- hele mooie combinaties van nieuwbouw en transformatie
- met gebruik van bestaande fundering
- intelligente circulaire oplossingen voor zowel de gebouwen, de appartementen en de installaties
- en wat een inrichting van het omliggend terrein naar een groene oase waar bewoners, bezoekers, omwonenden en gebruikers elkaar kunnen ontmoeten’
De vreugde spatte eraf, alle emoties kwamen los. Wat een ontlading. De studenten zijn super trots op elkaar en ‘super blij’ met de hoofdprijs.
De hoofdprijs ging dus naar Landstede. En dan zijn er natuurlijk nog meer prijzen te vergeven:
2e prijs | Friesland CollegeDe tweede prijs is voor de studenten van het Friesland College. Zij adviseerden de gemeente Dantumadiel een multicultureel centrum te bouwen als ‘kloppend hart van Feanwâlden’. De jury was al onder de indruk van van de door het team toegepaste biobased bouwmaterialen als Lisdodde, Vlas, Hennep, Panelen van Koffiedik, Bamboe, Olifantsgras en zeewiertegels.
En dan had het team de energieoplossing van het jaar: de Smart Energy Wall Energieopslag met zoveel potentieel dat het de moeite waard is om te onderzoeken door de experts in het land. Want wie weet, wordt dit de vinding van het jaar. Jurylid Claudia Bouwens vindt het in elk geval de moeite waard om de Energie Wall uit te zetten in haar netwerk van experts.
Jurylid Claudia Bouwens: ‘Dit team presenteert echt iets unieks. We zien in jullie rapporten dat jullie heel veel hebben onderzocht. Van Beng berekeningen tot isolatie. Maar we hebben ook nieuwe oplossingen nodig. En dat jullie out of the box hebben gedacht, dat hebben we nodig. Proficiat!’
Een jas om je kantoorpand | Business Case van Label G naar Label A
Een opschaalbare businesscase voor het opwaarderen van kantoorpanden van label G naar label A. Biobased, groen en super circulair. De opdracht kwam van ingenieursbureau BESA in Borger maar het is toepasbaar op honderden vergelijkbare kantoorpanden.
De oplossing van het gecombineerde studententeam past als een jas om het bestaande gebouw. De toegepaste constructie, kosten en materialen zijn helemaal (BENG) doorgerekend en wat blijkt: Als een kantoorpand eigenaar in 2023 zijn pand naar Label A wil brengen is hij nog 3% meer kwijt aan investeringskosten ten opzichte van lineair verbouwen.
En dat verschil zal binnen een paar jaar kantelen. Dan wordt lineair verbouwen duurder dan circulair/biobased.
Alco Otten (Alfa) in gesprek met juryvoorzitter Irma Thijssen (RVO)
Deze unieke en geslaagde samenwerking tussen twee scholen is extra noemenswaardig. Dat opleidingen binnen een school succesvol samenwerken is vaak al een hele uitdaging. Maar tussen scholen …
Dik verdiend’, aldus jurylid Coen van Rooyen: ‘Mijn criterium haalbaar en Opschaalbaar betekent dat je iets bedenkt dat op heel veel plekken in Nederland en misschien ook wel in het buitenland kan worden toegepast. En dat is het aandoen van een jas.’
Het mediateam van Scalda krijgt de cheque overhandigd van Irma Thijssen RVO
Met slechts 6 stemmen verschil haalden de studenten van het Scalda in Vlissingen de SMARTCIrculair Publieksprijs 2023 in de wacht voor hun’ ‘Kenniswerf Vlissingen’. De bouwkunde studenten werkten samen met twee studenten mediavormgeving.
Zij hebben alles uit de kast gehaald om zoveel mogelijk stemmen te verzamelen en dat is gelukt. Studenten straalden, de emoties spatten eraf. Erg verdiend en volgend jaar weer op jacht naar de juryprijzen.
Teamcaptains en docenten mochten dit jaar een van hun studenten nomineren voor de ‘student van het jaar’ Award. Want er springen altijd studenten uit.
Teamcaptain Roos van Kins (links) laat oma hun Techlab079 Maquette zien. Terecht is Rood SMARTCirculair Student van het Jaar!
Er sprong nog student boven dit drietal uit: Dat is Roos van Kins van het MBO Rijnland in Goud. Genomineerd door de docent Myriam van Witteloostuijn:
‘Roos heeft dag en nacht aan het Techlab079 project gewerkt, het team bij elkaar gehouden, alleen gepitcht voor de hotemetoten van het MBO Rijnland, Stichting Unicon de opdrachtgever. Ze is onvermoeibaar geweest in het stemmen verzamelen en had slechts 6 stemmen achterstand op Scalda. We zijn super trots op je Roos. Proficiat!’
Natuurlijk waren er ook hevig teleurgestelde gezichten. De studenten van Technova Ede hadden een weergaloos ontwerp om de grijze betonnen Centrumrand van Ede fors uit te breiden met woningen en te vergroenen met een op hoogte gebracht ‘stadspark’. De basis hiervoor was een stalen grid van XCarb. En nou net dat laatste was toch reden dat de jury voor de andere teams koos. Maar wat hebben jullie hard gewerkt, slim nagedacht en wat was de gemeente Ede positief.
Misschien is wel het grootste geschenk als de gemeente het ontwerp overneemt in groen uitbreiden met woningen zoals jullie dit voor je zien en ontstaat er echt.‘‘De stad van Liefde voor elkaar.’
Ook de studenten van het Techniek College Rotterdam waren hevig teleurgesteld. Zij hoopten de jury te overtuigen met hun ontwerp voor een paviljoen voor de wijk ‘Carnisse Eiland’. Een ontmoetingsplek met flexplekken en maatschappelijke functies voor jong en oud. Opdrachtgever Era Contour was positief over de geleverde plannen. Behalve het gebruik van geoogste materialen uit het huidige pand, kwamen de studenten met een vloer die gemaakt is van opgevangen plastic uit de Maas in Rotterdam. Er wordt zoveel plastic opgevangen in de Maas dat de projectontwikkelaar kan kiezen voor willekeurig welk design. Goed gevonden materialen, een groene verbinding met het achtergelegen park. Laten we hopen dat de bewoners binnen een paar jaar een laagdrempelig klimaatpositief wijkpaviljoen hebben dat als inspiratie dient voor bewoners en bedrijven in deze betonnen omgeving.
Met 30 graden op de thermometer zijn we bijna vergeten dat afgelopen winter sportcentra en zwembaden moesten sluiten vanwege de hoge gasprijzen. Toch blijven de hoge energieprijzen heel actueel. Daarom vroeg de gemeente Hardinxveld-Giessendam de 2e jaars studenten van Da Vinci om twee plannen te maken:
In de adviezen aan de gemeente hebben de studenten heel veel materialen en installaties onder de loep genomen. Van biobased isolatie en triple glas tot het toepassen van solar carports op de parkeerplaats. In de rapporten lazen we ook nog een Energie-opweksysteem waarvan het SMARTCirculair team dacht: Dat is het! Een ‘stuwmeer’ onder het zwembad dat voor constante elektriciteit zorgt. Helaas kwam dit er niet uit. Maar de jury heeft de plannen van Da Vinci zeer serieus meegenomen in de keuze voor de derde prijs. Dus chapeau heren!
Scalda student Femke licht het ontwerp van de Kenniswerf Vlissingen toe aan de jury
En dan nog zo’n pareltje: het studententeam van het MBO Rijnland maakte een ontwerp voor een Techlab079 in Zoetermeer. Een oud garagepand bijna naast Bouwend Nederland kan herbestemd worden naar een techniek hotspot waar leerlingen de veelzijdigheid van techniek kunnen ontdekken en bedrijven het Techlab079 kunnen afhuren voor evenementen. De directeuren van Stg. Unicoz / Oranje Nassau College waren unaniem heel erg blij, verrast en geïnspireerd door het ontwerp. Zij willen het echt gaan realiseren. De gemeente moet nog even een bestemmingsplanwijziging doen. Maar ach: met dit ontwerp en de doelen die er achter zitten, zou je denken dat dat appeltje, eitje is. Succes Arjan en Jaap en dank aan deze tweedejaars groep studenten met hun geweldige ideeën en concepten.
Dankzij de extra steun van de provincie Overijssel en de provincie Zuid-Holland, was de 5e editie van de SMARTCirculair Bouw OntwerpChallenge niet zo’n groot feest geworden. Dank aan Gert-Willem van Mourik (PZH), @Susan Traag en @Hero Klinker (provincie Overijssel).
KLIK HIER om de livestream terug te kunnen kijken
De pedagogische visie van het Landstede MBO is om studenten vanaf het eerste leerjaar onder te dompelen in alle facetten van circulair bouwen. Al in het eerste jaar wordt de creativiteit van de studenten uitgedaagd. En dan mogen ze gelijk kennis maken met digitaal ontwerpen en tekenen. Altijd in samenwerking met bedrijven uit de de praktijk in projectvorm. Dat zie je terug in de professionaliteit an de studenten. Deze investering betaald zich terug. Wil je hierover meer weten? Neem dan contact op met Lands
Stichting SMARTCirculair
Tanja Nolten
mei
5
Met de huidige beleidsinstrumenten kunnen steden makkelijk meer circulair worden: CircuLaw: ‘We wringen de huidige wet- en regelgeving helemaal uit.’
De circulaire economie in praktijk brengen blijkt nog knap lastig voor overheden (en bedrijven). Bestaand beleid wordt nauwelijks toegepast om circulariteit binnen gemeentes en provincies te versnellen, terwijl het wél zou kunnen. Het kennisplatform CircuLaw komt met een oplossing. In plaats van wachten op nieuwe regels en wetten uit Europa, kijkt het naar bestaande wetten.
Door de bestaande wetten en regels in het voordeel van circulariteit te gebruiken, zetten we bedrijven aan tot duurzamer ondernemen. De kunst is om de beleidsinstrumenten die de circulaire economie kunnen versnellen zo op te schrijven dat iedere beleidsmaker, projectleider of inkoper ermee aan de slag kan.
mei
2
De meest indrukwekkende ontwerpen, innovatieve concepten, perfecte pitches en soms weergaloze 3D modellen.
Uitnodiging voor de finale van de SMARTCirculair Bouw OntwerpChallenge 2023.
Op woensdag 4 juni is het eindelijk zover. Studententeams werken al maanden aan het circulaire ontwerp voor hun eigen opdrachtgever. Opdrachtgevers, scholen, bedrijven, provincies, ouders … Het belooft weer een zinderende finale te worden met zoveel goed presterende teams. Dit wilt u niet missen.
apr
21
Een van de meedenkers/schrijvers is Gideon Peter Fraanje van Built by Nature
Gideon en DGBC dringen aan op scherpere normeringen voor circulair bouwen. Zo is het van belang om scherper te sturen op de integrale milieu-impact over de hele levenscyclus in plaats van het toepassen van materialen die alleen nog te downgraden zijn.
Oproep: maak bewuste keuzes bij de aanscherping van de MPG en de integrale LCA: Carbon Based Design!
apr
12
Vandaag, 12 april, is de Nederlandse Earth Overshoot dayEarth Overshoot day: de dag waarop we in Nederland het ‘jaarbudget’ dat we hebben aan grondstoffen, om in balans met natuur en planeet te leven, hebben opgebruikt. Niet iets om trots op te zijn. Enige lichtpuntje: Vorig jaar was het ook op 12 april. Gaan we nu samen opklimmen? Het kan en jij weet dat!
Ofwel: Als iedereen ter wereld zou leven als een gemiddelde Nederlander, hebben we 3,6 aardes nodig per jaar.
Deze roofbouw op de planeet ligt aan de basis van klimaatverandering en de biodiversiteits- en stikstofcrisis. Lees meer
mrt
28
Dr. Rahman: ‘We hebben een proces ontwikkeld dat silicium uit gebruikte zonnecellen verzameld en binnen een dag terugbrengt tot een zuiverheid van meer dan 99 procent, zonder dat er gevaarlijke chemicaliën nodig zijn. Dit thermische en chemische proces is veel groener, goedkoper en efficiënter dan elke andere techniek die momenteel op de markt is.
Veelbelovende batterij uit Australië.
In januari 2023 hebben Australische wetenschappers een methode ontwikkeld om het silicium uit oude zonnepanelen terug te winnen en te gebruiken als goedkope grondstof voor zeer krachtige batterijen. Dit biedt niet alleen een tweede leven aan afgedankte zonnepanelen, maar draagt ook bij aan het verminderen van de afvalberg en de vraag naar nieuwe grondstoffen voor batterijen.
mrt
23
architectenbureau DP6 uit Delft maakte een ontwerp voor een natuurinclusief gebouw met omgeving voor de gemeente Den Haag
Heijmans en DuraVermeer hebben de Natuurladder opgesteld. Het doel: natuuradaptief bouwen, dus bouwen mét de natuur, waarbij biodiversiteit en klimaatadaptatie volledig in het proces zijn geïntegreerd.
De natuur beter achterlaten dan dat je het aantrof, is voor een bouwer eenvoudig te realiseren. Dit stellen Jan Willem Burgmans van Heijmans en Léon Dielen van DuraVermeer. Zij ontwikkelden de Natuurladder, om het collega’s gemakkelijker te maken ambities op het gebied van klimaatadaptief bouwen én het herstellen van de biodiversiteit te realiseren.
Natuurladder: Een gespreksstarter voor projectteams en meetlat voor natuurvriendelijke werkwijze.
mrt
22
Minister Hugo de Jonge is zich inmiddels ook bewust dat we strakker moeten sturen op de materialentransitie (van CO2-intensieve en lineaire materialen naar klimaatpositieve en circulaire materialen). Dit is onder meer de reden waarom de minister in zijn kamerbrief van 23 december aan heeft gegeven een CO2-eis te gaan introduceren en biobased bouwen te willen stimuleren.
In dit interview door Thomas van Belzen van Cobouw zegt de minister daarover: “Op een dag hoop ik op zo’n lisdoddeveld een spandoek te kunnen onthullen waarop staat: hier groeien huizen. Die manier van denken, daar moeten we helemaal naartoe. Op sommige plekken, waar het landgebruik niet meer passend is voor de toekomst, hebben boeren een nieuw verdienmodel nodig. De enorme opdracht om zo ongelooflijk veel huizen te bouwen, kan door biobased materialen te verbouwen een belangrijk deel van het antwoord zijn voor boeren die moeten omschakelen.”
De woning als CO2-opslag is volgens de minister de toekomst.
“Met collega-minister van Landbouw Piet Adema wil ik dat ook echt vleugels geven.”
Die vleugels zijn ook nodig. Want met huidige wet- en regelgeving vliegen de duurzame koplopers met een betonblok aan hun been. Ze worden tegengewerkt. Doordat beide ministers zich nu inzetten om juiste condities te creëren zijn de duurzame koplopers straks verlost van dat betonblok en kunnen er vele duurzame vlieguren worden gemaakt.
Lees hier ook een samenvatting van het IPCC Rapport van maart 2023 waarin wetenschappers waarschuwen dat we nu echt vaart moeten maken met het reduceren van broeikasemissies.
Heel goed dat minister De Jonge zich beseft dat we niet op de huidige manier kunnen doorbouwen. Laura Bromet (Groenlinks) zegt dat zojuist nog in het commissiedebat ‘klimaatakkoord gebouwde omgeving’, waarin zij de minster vraagt of hij contact heeft met duurzame koplopers en wat hij gaat doen om ervoor te zorgen dat de bouw binnen CO2-budget blijft. Zij geeft aan dat het CO2-budget voor de bouw opraakt, waarna Pieter Grinwis (Christenunie) dat bevestigt en aanvult dat de huidige MPG werkt met een periode van 75 jaar en zich totaal niet verhoudt met dat het CO2-budget dat voor 2030 al op is.
“Als overheid moeten wij koplopers maximaal ondersteunen, maar de partijen die nog helemaal niet zo biobased zijn – ik noem maar een Isover in Limburg die ook heel veel natuurschade berokkend – moeten wij aan banden leggen om te zorgen dat niet de oude economie blijft bestaan naast de nieuwe economie”, aldus Bromet.
We kunnen Laura geruststellen dat minister De Jonge wel degelijk contact heeft met duurzame koplopers. Dit zijn niet enkel koplopers, maar in mijn ogen dé experts op het gebied van duurzaamheid binnen de bouwsector.
Minister De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening ) informeert de Tweede Kamer over de Beleidsagenda normeren en stimuleren circulair bouwen.
mrt
22
Team ROC Tilburg won de SMARTCirculair Bouw OntwerpChallenge 2022 met hun ‘Groene Hart voor Tilburg’Team ROC Tilburg won de SMARTCirculair Bouw OntwerpChallenge 2022 met hun ‘Groene Hart voor Tilburg’. Daarin hebben ze 7 laags hoogbouw in hout ontworpen.
Jan Willem van der Groep is gideon, koploper, expert, aanjager en voorvechter van bouwen met biobased bouwmaterialen. Hieronder zijn 10 redenen waarom dat de bouw, renovatie en infra de omslag moeten maken naar biobased bouwmaterialen.
Gewassen nemen tijdens groei CO2 op uit de lucht. De koolstofatomen worden via fotosynthese vastgelegd in het gewas. Gemiddeld gaat het om 15 ton CO2 per hectare. Daarnaast leggen meerjarige gewassen in hun eerste 5 jaar koolstof uit CO2 vast in de bodem. Gemiddeld gaat het om 10 ton CO2 per hectare.
Een overzicht van teelten waaruit biogrondstoffen zijn te halen voor bouwmaterialen:
Bij de bouw van 100.000 huizen per jaar gaat het dan gaan om 4 Mton per jaar (dat is ca. 19% van de bouwindustrie emissie en betreft ca. 18% van de totale bouwsectoromzet (€) per jaar => dit effect kan dus met een factor 3 omhoog als ook utiliteitsbouw, grond-weg-en-waterbouw en renovatie/onderhoud in gaan zetten op biobased bouwen).
Een onderschat fenomeen in alle berekeningen die worden gemaakt rondom de toepassing van biogrondstoffen voor bouwmaterialen is het substitutie-effect. Er zijn wetenschappelijke onderzoeken die laten zien dat iedere ton CO2 die is opgeslagen in hout direct 1,2 ton CO2 van het CO2-intensieve alternatief verdringt (Leskinen et al 2018).
Heel grof gerekend kan een gemiddelde woning die voor ca. 70% uit biobased materiaal is gemaakt (gemiddelde van een combinatie rij, vrijstaand en appartement) zo’n 35 ton CO2 verdringen.
Bij de bouw van 100.000 huizen per jaar gaat het dan gaan om 3,5 Mton per jaar (dat is ca. 17% van de bouwindustrie emissie en betreft ca. 18% van de totale bouwsectoromzet (€) per jaar => dit effect kan dus met een factor 3 omhoog als ook utiliteitsbouw, grond-weg-en-waterbouw en renovatie/onderhoud in gaan zetten op biobased bouwen).
De combinatie van Opslag en Verdringing kan, bij overstap naar veel meer biobased grondstoffen binnen de gehele bouwsector, resulteren in een snelle CO2-emissiereductie van 23,5 Mton per jaar.
Het inkrimpen van de veestapel lijkt een onvermijdelijk scenario. Daarmee komen er flinke arealen landbouwgrond vrij die op dit moment worden ingevuld met Mais en Engels Raaigras. Boeren kunnen er voor kiezen om in plaats van vee over te stappen naar een combinatie van akkerbouw en carbon-farming. Op dit moment worden hiervoor op Europees niveau richtlijnen opgesteld (publicatie eerste kwartaal 2022) waarna het mogelijk wordt om ook daadwerkelijk CO2-emissie certificaten te krijgen op zowel Soil Stored Carbon (SSC) als Construction Stored Carbon (CSC). Langjarige gewassen kunnen vooral in de eerste jaren tot wel 10 ton CO2 per hectare opnemen in de bodem.
De opbrengst van teeltgewassen ligt op dit moment tussen 1.600 tot 2.200 euro per hectare exclusief de carbon credits. Bij een waardering van 60 euro per ton kan de opbrengst oplopen naar opbrengsten ver boven de 3.000 euro per hectare. Hoe die opbrengsten ook de rest van de keten ten goede komen vraagt om nadere uitwerking.
De landbouw stoot 26,4 megaton per jaar uit. De helft van die emissie wordt veroorzaakt door de melkveehouderij. Omgezet naar land is dat ca. 11,2 ton per hectare per jaar. Daarnaast is de intensieve veeteelt ook voor een fors deel verantwoordelijk voor de emissie van stikstof. Door als boer over te schakelen naar teeltgewassen die geschikt zijn voor bouwmaterialen kan de veeteelt makkelijker los gelaten worden. Er is dan immers een alternatief, zo niet beter, verdienmodel voorhanden. Omschakeling is echter niet alleen een economische overweging. De overstap van food naar non-food is ook gekoppeld aan emotionele en culturele aspecten. Boeren moeten intensief betrokken en begeleid worden bij deze transitie. Daarnaast zijn keiharde afnametoezeggingen nodig vanuit de bouwsector waarbij de overheid met regelgeving een belangrijke rol kan spelen.
Veel biogrondstoffen (vooral hout natuurlijk) voor het maken van bouwproducten dan wel bouwcomponenten komen nu uit het buitenland. Dat betekent dat de koolstofwinst niet mag worden afgetrokken van de CO2-emissies van Nederland. Met teeltgewassen kan dat wel. Sommige gewassen kunnen wel tot 4x meer CO2 per jaar opnemen per hectare dan bos.
Biosintrum, voor een klimaatvriendelijk en gezond binnenklimaat
De natuurlijke eigenschappen van biobased materialen zorgen voor stabiliteit van comfort op het gebied van: temperatuur en luchtvochtigheid in de woning. Door de mogelijkheid van vochtbuffering vinden in de dampopen constructie processen plaats met koelende effecten in de zomer. Ventilatie om vochtproblemen bij grote temperatuurverschillen in combinatie met hoge luchtvochtigheid of dampspanningen in het gebouw te voorkomen is niet nodig. Daardoor gaat er minder energie verloren ten gevolge van ventilatie. De wanden hoeven ook veel minder energie op te nemen waardoor het snel comfortabel en aangenaam aanvoelt in de ruimte.
De emissie van zogenaamde voor de gezondheid schadelijke VOC’s (vluchtige organische stoffen vooral uit verven, lijmen, tapijten, meubels en chemisch geproduceerde isolatiematerialen.) komt bij biomaterialen nauwelijks voor in tegenstelling tot de bouwmaterialen van abiotische grondstoffen. Ook de emissie van Radon uit betonconstructies is niet aan de orde bij biobased bouwen. Daarnaast is de kans op ongezonde schimmelvorming door de dampopen structuur minimaal.
Meerjarige gewassen kunnen worden beschouwd als natuurlijke bodembemesters met effecten op de structuur en de opname van koolstof en mineralen in de bodem. Daardoor herstelt het bodemleven van de intensieve manier waarop gras en maïs zijn geteeld de afgelopen decennia. Zowel de eenjarige gewassen als de meerjarige gewassen hebben veel minder(kunst)mest en pesticiden nodig waardoor de omringende biotopen veel minder schade ondervinden van deze teeltgewassen dan voorheen.
Het verwerken van biogrondstoffen tot bouwmaterialen op grote industriële schaal staat nog in de kinderschoenen. Tegelijkertijd is er op dit moment een industrialisatiegolf in de bouwsector aan de gang. Combineer die twee met de enorme instapdrempels die door de CO2-intensieve industrie zijn gecreëerd middels allerhande complexe industrienormen en dan is het wel helder waar de opschalingskansen liggen. Industriële productie heeft de potentie om de reguliere bouwpraktijk te verdringen. Daar kan dus snel schaal gemaakt worden waardoor de ontwikkelsnelheid flink kan worden verhoogd. Verwerkingsprocessen van verschillende vezels kunnen onderdeel gaan worden van een industriële productieplant van bouwcomponenten.
Deze behoeft nauwelijks uitleg. Persoonlijke Beschermingsmiddelen worden in de bouw veel te weinig gebruikt ondanks het feit dat men werkt met materialen die tijdens het bewerken stoffen vrijkomen die de gezondheid ernstig kunnen beïnvloeden. Denk daarbij aan, fijnstof, glas- en steenwolvezels maar ook de hierboven genoemde VOC’s. Biobased bouwmaterialen hebben die negatieve eigenschappen in veel mindere mate.
Gewassen en reststromen komen lokaal beschikbaar. Gewassen kunnen geclusterd worden rondom verwerkingsfabrieken met arealen tussen 400 en 900 hectare (een gemiddelde gemeente is 11.800 ha groot). Regionale verwerking van specifieke gewassen (zonnekroon doet het in de Achterhoek beter dan lisdodde, wat weer zeer geschikt is voor Veengebieden) creëert een heel nieuw, van het buitenland onafhankelijk, ecosysteem voor de handel en verwekring van bouwmaterialen in gebouwen. De toegevoegde waarde door de hele keten heen komt zowel de lokale als landelijke economie te goede.
mrt
22
Er moeten miljoenen extra naar klimaatmaatregelen waarschuwen IPCC wetenschappers
Het IPCC roept dringend op tot klimaatactie om een leefbare toekomst voor iedereen veilig te stellen. Er zijn meerdere, haalbare en effectieve opties om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en ons aan te passen aan door de mens veroorzaakte klimaatverandering, Alles is al beschikbaar, zeggen wetenschappers in het laatste rapport van het IPCC van 20 maart 2023.
mrt
16
Team Tilburg wint SMARTCIrculair 2022 voor opdrachtgever TIWOS
Tanja Nolten is oprichter van Stichting SMART Circulair. Haar doel: MBO-studenten laten werken aan circulaire projecten voor bedrijven. Goed voor de ontwikkeling van studenten, bedrijven én de duurzame toekomst. ‘Door de ‘kweekvijver van talent’ aan zich te binden, kunnen bedrijven in de bouwwereld – en de bouw- en infrasector als geheel – de circulaire ambitie versnellen.’
Door: REDACTIE RVO Transitieagenda Circulaire Bouweconomie, 15 MAART 2023
feb
27
Landstede studenten maakten een ontwerp voor de renovatie/uitbreiding naar een brede school voor de gemeente Zwolle (2022)
Persbericht Overijssel, februari 2023
In de samenwerking om de circulaire bouweconomie te versnellen is de provincie de aanjager, SMARTCirculair de versneller van circulair bouwen en al die talentvolle jongeren die daarvoor nodig zijn, mbo-scholen die onderwijsvernieuwing doorvoeren en natuurlijk bedrijven. Zij profiteren immers van de kweekvijver van talent die SMARTCirculair oplevert. En zeker als ze opdrachtgever zijn. Dan staan ze vooraan. ‘De Jeugd is Goud’, volgens Tanja Nolten, programmamanager van Stichting SMARTCirulair.
Tanja is intrinsiek gemotiveerd om jonge mensen op te leiden zodat zij de ruimte krijgen om bij te dragen aan een klimaatpositieve wereld. Lees meer
feb
16
Studenten en docenten tijdens de opening van de SMARTCirculair Excellencedag 2023
Met zo’n 150 deelnemende studenten uit heel Nederland was de SMARTCirculair Excellencedag ook dit jaar weer een succes! Experts van bedrijven en kennisinstellingen benadrukten het belang van de circulaire economie voor het onderwijs om de klimaatdoelen te halen.
Zij werkten belangeloos mee door workshops te geven, een masterclass te geven of de jongeren te prikkelen tijdens een spel. De Jonge Klimaatbeweging bijvoorbeeld. Zij lieten de studenten in spelvorm nadenken over klimaat en jouw bijdrage daarin in spelvorm. Leerzaam, prikkelend en natuurlijk goed voor de bewustwording.
Tijdens de Excellencedag komt circulair ontwerpen en bouwen in alle aspecten aan de orde. Van losmaakbaar en biobased bouwen tot rekentools hoe je de CO2 winst berekent. Maar ook het inrichten van de buitenruimte met wateropvang, aandacht voor biodiversiteit, hittestress en klimaatverandering. En dan is er nog het thema Energie. Energieneutraal of -leverend ontwerpen was al een jurycriterium maar de urgentie is sinds 2022 alleen maar toegenomen.
‘About us being nomads, the trend towards circular and modular buildings and the fine art of connecting’
Jeroen Troost, Schöck Nederland B.V.
Sjors Leenman Landstede Harderwijk wint de SMARTCirculair klimaatquiz 2023
Team Scalda wint de Communicatieprijs Excellencedag 2023
Studio Schaeffer over architectuur en bouwfysica
Mischa-Marah Wullems
Mischa-Marah is uniek. Ze draagt haar enthousiasme en liefde voor circulaire architectuur vol verve over aan de studenten
CO2 opslag in groene bouwmaterialen
Climate Cleanup, Sacha Brons en Bart van Valenberg
De uitleg over opgeslagen CO2 in hout en biobased bouwmaterialen en hoe je dat kunt berekenen … Ze zijn al bezig Sacha!
Verhuis je balkon
Schöck Nederland B.V., Jeroen Troost
Er gaat een nieuwe wereld open met de inspiratie van Jeroen om te verdichten in de stad. Studenten zien al kansen!
BBQ spel
Jonge Klimaatbeweging – Eva Kamer en Rivka Spruijt
Het BBQ Spel gaat over dilemma’s uit de volgende zes thema’s: klimaat, voeding, energie, afval, inclusiviteit en geld. Studenten leefden zich in, in hun rol. Het werd een heet uurtje vol pittige standpunten, woeste meningen en slimme ideeën.
Energie / Lichten uit? Dat is laaghangend fruit
TNO, Erik Carton
Erik Carton is een bevlogen ‘materials scientist’ bij TNO. Hij heeft een geweldig verhaal over kansen om energie te besparen. Vaak heel simpel en goedkoop. En hoe je energie opwekt, al dan niet in samenhang met de omgeving.
Klimaatpositief inrichten van de buitenomgeving
Megaborn, Jasper Pat
Animo zat voor de inspirerende natuurinclusieve en klimaatpositieve inrichting van de buitenomgeving. Dank aan Jasper Pat!
De omgeving als bron voor je ontwerp
Royal Haskoning DHV, Ruben Roelofs
Studenten gingen zelf schetsen maken om de buitenomgeving in te richten. Hittestress, droogte, wateroverlast. Ruben heeft ze perfecte tools meegegeven.
Slim werken met BIM
SMARTCirculair, Rick de Vlieger
Rick legt uit. Er zijn verschillende programma’s die gebruikt worden in het land maar in essentie komen ze op hetzelfde neer. Slim samenwerking in BIM voor je optimale resultaat.
De perfecte werkomgeving creëren
YNNO, Frederik van Steenbergen en TU Delft, Edwin Koose
Na afloop hoorden we van studenten dat ze verbaasd zijn over de veelheid van instrumenten die in elkaar kunnen haken om een gebouw slim, efficiënt en heerlijk in gebruik te maken. Chapeau heren!
De winnende pitch
Rick en Britt
Studenten konden gelijk podiumervaring opdoen tijdens deze workshop. Deze workshop was exclusief voor studenten. Docenten ‘not allowed’.
Perfect Pakkende Promotievideo
Fabel Film, Johannes van Beeck
Johannes kan als geen ander het ‘verhaal’ in beeld brengen. Hij gaat in gesprek met studenten om straks hun visie in het verhaal weer te geven.
WELL certificering voor een gezond binnenklimaat
DGMR, Mieke Timmermans
Ook Mieke Timmerman van DGMR zette de studenten gelijk aan het werk om te schetsen hoe ze gebouwen gezond kunnen maken
SPEL: De klimaatklok tikt de seconden weg
Darel, Jelte Bosma
Volle bak bij Jelte die met toelichting en in spelvorm de kansen voor de energietransitie duidelijk maakt. Wat een positieve energie. Dank je Jelte!
Nieuwe Business Modellen circulaire bouw
Meijs Ingenieurs Rotterdam, Dick van Veelen
Dick gaf met talloze voorbeelden, wet- en regelgeving en modellen de kansen aan. Daarna werd er hard samen gewerkt
jan
12
KAW bracht twee jaar geleden de studie ‘Ruimte zat in de stad’ uit. Dat was een theoretische exercitie, maar die is nu voor het ministerie van IenW getoetst in drie Zwolse en drie Rotterdamse wijken. Inbreiding versus uitbreiding. In alle gevallen blijkt inbreiding beter uit te vallen.
Met lagere bouwkosten en investeringen in energie en mobiliteit.
Inbreiding kan met kleinschalige nieuwbouw op plekken in naoorlogse nieuwbouwwijken.
Wie kritisch kijkt naar zo’n wijk, ziet tal van plekken die niet meer functioneren als ooit bedacht. Daar kunnen nieuwe woningen gebouwd worden. Door een of twee lagen op platte daken te zetten: ‘optoppen’. Of door aan, achter, naast te bouwen en de loze ruimten te benutten.
Inbreiding levert koppelkansen op, zoals ontbrekende aantrekkelijke woningtypen voor senioren toevoegen (bevordert doorstroming!), verduurzaming van bestaande flats (dat kan in combinatie met optoppen of splitsen) of individuele ondersteuning (je komt achter de voordeur).
KAW – ‘Ondanks alle voordelen is er huiver voor verdichting van deze slaapwijken. Je raakt je grasveld kwijt. Je uitzicht. Je krijgt een flat voor je neus. Je kunt je auto niet kwijt. ‘Ze’ bouwen er woningen voor probleemgroepen. Dat levert maar overlast op. Allemaal vermeende bezwaren.’
KAW inspireert met optoppen en splitsen van van bestaande woningen in de zg. slaapwijken. Technova studenten maakten hiervoor concepten
In de praktijk kan het anders. We nemen de feiten erbij. We rekenden voor een tiental wijken uit dat er in de beginjaren na de bouw anderhalf keer zoveel mensen in de wijk woonden als dertig of veertig jaar later. Het onderzoek ‘Ruimte zat in de stad’ bevestigde dit: er wonen nu ongeveer twee derde van het aantal mensen van indertijd. Dat betekent een forse ontvolking. Minder kinderen, minder mensen in de buurt. Minder levendigheid. Minder straatleven. De fameuze Jane Jacobs had het over de ogen op straat: die zijn er gewoon minder. En minder draagvlak voor voorzieningen: de school, de voetbalclub, de bus, de winkels, enzevoorts.
En we noemen nog een tweede feit. Nergens in het land staan zoveel rijtjeswoningen als in de laat 20ste eeuwse wijken, die uit de periode 1970-2000. Allemaal doorzonwoningen, zowel koop als huur, bedoeld voor gezinnen. Echter, kijk wie er tegenwoordig een woning zoeken: dat zijn merendeels kleine huishoudens, vooral alleenstaanden. Terwijl het aanbod uit gezinswoningen bestaat.
In onze ogen moet de inzet, de taal, anders zijn. Niet met een nadruk op woningverdichting, maar met een nadruk op woonaanvulling.
Met andersoortige woningen erbij, zowel voor woonstarters, als voor doorstromers. Aantrekkelijke woningen die senioren verleiden om uit hun ruime huis te verhuizen. En kleinere woningen, of deelwoningen voor jongeren. Comfortabel, duurzaam en betaalbaar.
En de inzet moet niet liggen op woningverdichting, maar op bevolkingsaanvulling. Er wonen nu 35-40 procent minder mensen dan voorheen: die komen er dan weer bij. Als we slechts 20 procent weer zouden kunnen toevoegen, dan kunnen we die 100.000 woningen halen. En zijn er weer meer mensen op straat, meer levendigheid en meer draagvlak voor voorzieningen. Dat alles verbetert de leefbaarheid. Dat zal niet gebeuren met grootschalige invullingen; die grote plekken zijn er niet in de wijk. Het kan wel met een serie van allerlei kleine invullingen. Een blokje appartementen naast een blinde kopgevel, een rijtje op de plaats van een overbodige weg, een wat hoger gebouw nabij een drukker kruispunt, starterswoningen op de plaats van een blok vrij liggende garageboxen.
De laat naoorlogse slaapwijken aan de stadsrand, en de locaties daarbinnen, zijn tot nu toe vergeten plekken in de stad; benut ze!
KAW Architecten | onderzoeksrapport toegelicht in een video-opname van de gastles Ruimte Zat in de Stad
