Met de huidige beleidsinstrumenten kunnen steden makkelijk meer circulair worden: CircuLaw: ‘We wringen de huidige wet- en regelgeving helemaal uit.’
De circulaire economie in praktijk brengen blijkt nog knap lastig voor overheden (en bedrijven). Bestaand beleid wordt nauwelijks toegepast om circulariteit binnen gemeentes en provincies te versnellen, terwijl het wél zou kunnen. Het kennisplatform CircuLaw komt met een oplossing. In plaats van wachten op nieuwe regels en wetten uit Europa, kijkt het naar bestaande wetten.
Door de bestaande wetten en regels in het voordeel van circulariteit te gebruiken, zetten we bedrijven aan tot duurzamer ondernemen. De kunst is om de beleidsinstrumenten die de circulaire economie kunnen versnellen zo op te schrijven dat iedere beleidsmaker, projectleider of inkoper ermee aan de slag kan.
Een van de meedenkers/schrijvers is Gideon Peter Fraanje van Built by Nature
Gideon en DGBC dringen aan op scherpere normeringen voor circulair bouwen. Zo is het van belang om scherper te sturen op de integrale milieu-impact over de hele levenscyclus in plaats van het toepassen van materialen die alleen nog te downgraden zijn.
Oproep: maak bewuste keuzes bij de aanscherping van de MPG en de integrale LCA: Carbon Based Design!
Vandaag, 12 april, is de Nederlandse Earth Overshoot dayEarth Overshoot day: de dag waarop we in Nederland het ‘jaarbudget’ dat we hebben aan grondstoffen, om in balans met natuur en planeet te leven, hebben opgebruikt. Niet iets om trots op te zijn. Enige lichtpuntje: Vorig jaar was het ook op 12 april. Gaan we nu samen opklimmen? Het kan en jij weet dat!
Ofwel: Als iedereen ter wereld zou leven als een gemiddelde Nederlander, hebben we 3,6 aardes nodig per jaar.
Deze roofbouw op de planeet ligt aan de basis van klimaatverandering en de biodiversiteits- en stikstofcrisis. Lees meer
Minister Hugo de Jonge is zich inmiddels ook bewust dat we strakker moeten sturen op de materialentransitie (van CO2-intensieve en lineaire materialen naar klimaatpositieve en circulaire materialen). Dit is onder meer de reden waarom de minister in zijn kamerbrief van 23 december aan heeft gegeven een CO2-eis te gaan introduceren en biobased bouwen te willen stimuleren.
In dit interview door Thomas van Belzen van Cobouw zegt de minister daarover: “Op een dag hoop ik op zo’n lisdoddeveld een spandoek te kunnen onthullen waarop staat: hier groeien huizen. Die manier van denken, daar moeten we helemaal naartoe. Op sommige plekken, waar het landgebruik niet meer passend is voor de toekomst, hebben boeren een nieuw verdienmodel nodig. De enorme opdracht om zo ongelooflijk veel huizen te bouwen, kan door biobased materialen te verbouwen een belangrijk deel van het antwoord zijn voor boeren die moeten omschakelen.”
De woning als CO2-opslag is volgens de minister de toekomst.
“Met collega-minister van Landbouw Piet Adema wil ik dat ook echt vleugels geven.”
Bouw en Landbouw | Samen Sterk
Die vleugels zijn ook nodig. Want met huidige wet- en regelgeving vliegen de duurzame koplopers met een betonblok aan hun been. Ze worden tegengewerkt. Doordat beide ministers zich nu inzetten om juiste condities te creëren zijn de duurzame koplopers straks verlost van dat betonblok en kunnen er vele duurzame vlieguren worden gemaakt.
Heel goed dat minister De Jonge zich beseft dat we niet op de huidige manier kunnen doorbouwen. Laura Bromet (Groenlinks) zegt dat zojuist nog in het commissiedebat ‘klimaatakkoord gebouwde omgeving’, waarin zij de minster vraagt of hij contact heeft met duurzame koplopers en wat hij gaat doen om ervoor te zorgen dat de bouw binnen CO2-budget blijft. Zij geeft aan dat het CO2-budget voor de bouw opraakt, waarna Pieter Grinwis (Christenunie) dat bevestigt en aanvult dat de huidige MPG werkt met een periode van 75 jaar en zich totaal niet verhoudt met dat het CO2-budget dat voor 2030 al op is.
“Als overheid moeten wij koplopers maximaal ondersteunen, maar de partijen die nog helemaal niet zo biobased zijn – ik noem maar een Isover in Limburg die ook heel veel natuurschade berokkend – moeten wij aan banden leggen om te zorgen dat niet de oude economie blijft bestaan naast de nieuwe economie”, aldus Bromet.
We kunnen Laura geruststellen dat minister De Jonge wel degelijk contact heeft met duurzame koplopers. Dit zijn niet enkel koplopers, maar in mijn ogen dé experts op het gebied van duurzaamheid binnen de bouwsector.
Minister De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening ) informeert de Tweede Kamer over de Beleidsagenda normeren en stimuleren circulair bouwen.
Onderzoeksrapport Voorstel berekeningsmethodiek om koolstofvastlegging in biobased bouwmaterialen te kunnen waarderen
Voorstel om de tijdelijke opslag van CO2 in biobased materialen te waarderen in de nationale systematiek van het bepalen van een …
Rapport | 29-07-2022
Beslisnota bij Kamerbrief over beleidsagenda normeren en stimuleren circulair bouwen
In een beslisnota staat achtergrondinformatie die bewindspersonen gebruiken bij de besluitvorming over een Kamerstuk. Beslisnota …
Jan Willem van der Groep is gideon, koploper, expert, aanjager en voorvechter van bouwen met biobased bouwmaterialen. Hieronder zijn 10 redenen waarom dat de bouw, renovatie en infra de omslag moeten maken naar biobased bouwmaterialen.
1. Opname van CO2 en daardoor opslag van koolstof in gebouwen
Gewassen nemen tijdens groei CO2 op uit de lucht. De koolstofatomen worden via fotosynthese vastgelegd in het gewas. Gemiddeld gaat het om 15 ton CO2 per hectare. Daarnaast leggen meerjarige gewassen in hun eerste 5 jaar koolstof uit CO2 vast in de bodem. Gemiddeld gaat het om 10 ton CO2 per hectare.
Een overzicht van teelten waaruit biogrondstoffen zijn te halen voor bouwmaterialen:
Eenjarige gewassen, geschikt als voor- of tussengewas: hennep, vlas, (berm)gras.
Meerjarige gewassen, met een effect op koolstofopslag in de bodem, een hoog droge stof gehalte en een minimale benodigdheid van (kunst)mest en pesticiden: lisdodde, zonnekroon, bamboe, miscanthus.
Reststromen van akker- en tuinbouw die de waarde van foodgewassen verhogen: stro, stengels van o.a. paprika en tomaat, bloementeelt etc.
Bomen uit duurzaam beheerde Europese bossen: diverse soorten naaldhout.
Heel grof gerekend kan een gemiddelde woning die voor ca. 70% uit biobased materiaal is gemaakt (gemiddelde van een combinatie rij, vrijstaand en appartement) zo’n 40 ton CO2 opslaan.
Bij de bouw van 100.000 huizen per jaar gaat het dan gaan om 4 Mton per jaar (dat is ca. 19% van de bouwindustrie emissie en betreft ca. 18% van de totale bouwsectoromzet (€) per jaar => dit effect kan dus met een factor 3 omhoog als ook utiliteitsbouw, grond-weg-en-waterbouw en renovatie/onderhoud in gaan zetten op biobased bouwen).
2. Verdringing van het gebruik van CO2-intensieve materialen
Een onderschat fenomeen in alle berekeningen die worden gemaakt rondom de toepassing van biogrondstoffen voor bouwmaterialen is het substitutie-effect. Er zijn wetenschappelijke onderzoeken die laten zien dat iedere ton CO2 die is opgeslagen in hout direct 1,2 ton CO2 van het CO2-intensieve alternatief verdringt (Leskinen et al 2018).
Heel grof gerekend kan een gemiddelde woning die voor ca. 70% uit biobased materiaal is gemaakt (gemiddelde van een combinatie rij, vrijstaand en appartement) zo’n 35 ton CO2 verdringen.
Gevoel voor megatonnen per jaar (2019)
Verwarming huishoudens: 17,9 Mton
Bouwindustrie: 20,2 Mton
Electriciteitsproductie 42,3 Mton
Landbouw en landgebruik 26,4 Mton
Bij de bouw van 100.000 huizen per jaar gaat het dan gaan om 3,5 Mton per jaar (dat is ca. 17% van de bouwindustrie emissie en betreft ca. 18% van de totale bouwsectoromzet (€) per jaar => dit effect kan dus met een factor 3 omhoog als ook utiliteitsbouw, grond-weg-en-waterbouw en renovatie/onderhoud in gaan zetten op biobased bouwen).
De combinatie van Opslag en Verdringing kan, bij overstap naar veel meer biobased grondstoffen binnen de gehele bouwsector, resulteren in een snelle CO2-emissiereductie van 23,5 Mton per jaar.
3. Een alternatief verdienmodel voor boeren die moeten inkrimpen met hun veestapel
Het inkrimpen van de veestapel lijkt een onvermijdelijk scenario. Daarmee komen er flinke arealen landbouwgrond vrij die op dit moment worden ingevuld met Mais en Engels Raaigras. Boeren kunnen er voor kiezen om in plaats van vee over te stappen naar een combinatie van akkerbouw en carbon-farming. Op dit moment worden hiervoor op Europees niveau richtlijnen opgesteld (publicatie eerste kwartaal 2022) waarna het mogelijk wordt om ook daadwerkelijk CO2-emissie certificaten te krijgen op zowel Soil Stored Carbon (SSC) als Construction Stored Carbon (CSC). Langjarige gewassen kunnen vooral in de eerste jaren tot wel 10 ton CO2 per hectare opnemen in de bodem.
De opbrengst van teeltgewassen ligt op dit moment tussen 1.600 tot 2.200 euro per hectare exclusief de carbon credits. Bij een waardering van 60 euro per ton kan de opbrengst oplopen naar opbrengsten ver boven de 3.000 euro per hectare. Hoe die opbrengsten ook de rest van de keten ten goede komen vraagt om nadere uitwerking.
4. Verdringing van CO2-emissie en Stikstof-emissie ten gevolge van intensieve veeteelt
De landbouw stoot 26,4 megaton per jaar uit. De helft van die emissie wordt veroorzaakt door de melkveehouderij. Omgezet naar land is dat ca. 11,2 ton per hectare per jaar. Daarnaast is de intensieve veeteelt ook voor een fors deel verantwoordelijk voor de emissie van stikstof. Door als boer over te schakelen naar teeltgewassen die geschikt zijn voor bouwmaterialen kan de veeteelt makkelijker los gelaten worden. Er is dan immers een alternatief, zo niet beter, verdienmodel voorhanden. Omschakeling is echter niet alleen een economische overweging. De overstap van food naar non-food is ook gekoppeld aan emotionele en culturele aspecten. Boeren moeten intensief betrokken en begeleid worden bij deze transitie. Daarnaast zijn keiharde afnametoezeggingen nodig vanuit de bouwsector waarbij de overheid met regelgeving een belangrijke rol kan spelen.
5. Productie in Nederland van teeltgewassen en reststromen met direct effect op NL-klimaatdoelen
Veel biogrondstoffen (vooral hout natuurlijk) voor het maken van bouwproducten dan wel bouwcomponenten komen nu uit het buitenland. Dat betekent dat de koolstofwinst niet mag worden afgetrokken van de CO2-emissies van Nederland. Met teeltgewassen kan dat wel. Sommige gewassen kunnen wel tot 4x meer CO2 per jaar opnemen per hectare dan bos.
Biosintrum, voor een klimaatvriendelijk en gezond binnenklimaat
6. Bijdrage aan een gezond en prettig binnenklimaat
De natuurlijke eigenschappen van biobased materialen zorgen voor stabiliteit van comfort op het gebied van: temperatuur en luchtvochtigheid in de woning. Door de mogelijkheid van vochtbuffering vinden in de dampopen constructie processen plaats met koelende effecten in de zomer. Ventilatie om vochtproblemen bij grote temperatuurverschillen in combinatie met hoge luchtvochtigheid of dampspanningen in het gebouw te voorkomen is niet nodig. Daardoor gaat er minder energie verloren ten gevolge van ventilatie. De wanden hoeven ook veel minder energie op te nemen waardoor het snel comfortabel en aangenaam aanvoelt in de ruimte.
De emissie van zogenaamde voor de gezondheid schadelijke VOC’s (vluchtige organische stoffen vooral uit verven, lijmen, tapijten, meubels en chemisch geproduceerde isolatiematerialen.) komt bij biomaterialen nauwelijks voor in tegenstelling tot de bouwmaterialen van abiotische grondstoffen. Ook de emissie van Radon uit betonconstructies is niet aan de orde bij biobased bouwen. Daarnaast is de kans op ongezonde schimmelvorming door de dampopen structuur minimaal.
7. Herstellen van biodiversiteit
Meerjarige gewassen kunnen worden beschouwd als natuurlijke bodembemesters met effecten op de structuur en de opname van koolstof en mineralen in de bodem. Daardoor herstelt het bodemleven van de intensieve manier waarop gras en maïs zijn geteeld de afgelopen decennia. Zowel de eenjarige gewassen als de meerjarige gewassen hebben veel minder(kunst)mest en pesticiden nodig waardoor de omringende biotopen veel minder schade ondervinden van deze teeltgewassen dan voorheen.
8. Materialen die veel makkelijker zijn te gebruiken in industrialisatieprocessen
Het verwerken van biogrondstoffen tot bouwmaterialen op grote industriële schaal staat nog in de kinderschoenen. Tegelijkertijd is er op dit moment een industrialisatiegolf in de bouwsector aan de gang. Combineer die twee met de enorme instapdrempels die door de CO2-intensieve industrie zijn gecreëerd middels allerhande complexe industrienormen en dan is het wel helder waar de opschalingskansen liggen. Industriële productie heeft de potentie om de reguliere bouwpraktijk te verdringen. Daar kan dus snel schaal gemaakt worden waardoor de ontwikkelsnelheid flink kan worden verhoogd. Verwerkingsprocessen van verschillende vezels kunnen onderdeel gaan worden van een industriële productieplant van bouwcomponenten.
9. Betere arbeidsomstandigheden op de bouwplaats bij zagen, boren, vrezen, snijden
Deze behoeft nauwelijks uitleg. Persoonlijke Beschermingsmiddelen worden in de bouw veel te weinig gebruikt ondanks het feit dat men werkt met materialen die tijdens het bewerken stoffen vrijkomen die de gezondheid ernstig kunnen beïnvloeden. Denk daarbij aan, fijnstof, glas- en steenwolvezels maar ook de hierboven genoemde VOC’s. Biobased bouwmaterialen hebben die negatieve eigenschappen in veel mindere mate.
10. Versterking van de lokale economie
Gewassen en reststromen komen lokaal beschikbaar. Gewassen kunnen geclusterd worden rondom verwerkingsfabrieken met arealen tussen 400 en 900 hectare (een gemiddelde gemeente is 11.800 ha groot). Regionale verwerking van specifieke gewassen (zonnekroon doet het in de Achterhoek beter dan lisdodde, wat weer zeer geschikt is voor Veengebieden) creëert een heel nieuw, van het buitenland onafhankelijk, ecosysteem voor de handel en verwekring van bouwmaterialen in gebouwen. De toegevoegde waarde door de hele keten heen komt zowel de lokale als landelijke economie te goede.
Landstede studenten maakten een ontwerp voor de renovatie/uitbreiding naar een brede school voor de gemeente Zwolle (2022)
Persbericht Overijssel, februari 2023
In de samenwerking om de circulaire bouweconomie te versnellen is de provincie de aanjager, SMARTCirculair de versneller van circulair bouwen en al die talentvolle jongeren die daarvoor nodig zijn, mbo-scholen die onderwijsvernieuwing doorvoeren en natuurlijk bedrijven. Zij profiteren immers van de kweekvijver van talent die SMARTCirculair oplevert. En zeker als ze opdrachtgever zijn. Dan staan ze vooraan. ‘De Jeugd is Goud’, volgens Tanja Nolten, programmamanager van Stichting SMARTCirulair.
Tanja is intrinsiek gemotiveerd om jonge mensen op te leiden zodat zij de ruimte krijgen om bij te dragen aan een klimaatpositieve wereld. Lees meer
SMARTCirculair – Tijd is geld voor alle bouwprojecten. En data krijgen in toenemende mate een sleutelrol. Wat is Building Information Modelling (BIM)? Wat kun je ermee en wat levert het op?
BIM gaat om de methode waarin een digitaal model centraal staat. Dit model vormt een virtuele weergave van een bouwwerk dat informatie en geometrie aan elkaar koppelt. Het is opgebouwd uit verschillende objecten (bijvoorbeeld een muur en plafond) met de daarbijhorende informatie, zoals: technische eigenschappen en relaties met anderen objecten.
BIM geeft aan hoe een bouwwerk inclusief installaties is ontworpen, wordt gerealiseerd of is gebouwd. Hierbij is het dus het resultaat van een methodiek of proces.
BIM legt de nadruk meer op het gehele proces. Het gaat om (samen)werken in bouwprojecten, met behulp van digitale informatiemodellen.
Wat zijn de voordelen van BIM?
Kostenreductie
Betere projectresultaten
Grotere efficiency
Betere samenwerking
Rick de Vlieger, Waterland projecten
Resultaat van de BIM workshop
Rick de Vlieger is gespecialiseerd in BIM. Hij kent BIM als geen ander en hij weet voor wat een giga uitdaging jullie staan. Hij neemt je mee in de digitale wereld van de circulaire bouw.
Max. 20 deelnemers
Presentatie met discussie
Duur: 50 minuten
Door: Rick de Vlieger, SMARTCirculair projectmedewerker en sinds 9 januari werkzaam bij Waterland projecten als BIM Expert
Alle workshops, masterclasses en experimenteerlabs
HAUT Amsterdam heeft 21 verdiepingen, is 73 meter hoog en ligt aan de Amstel in Amsterdam.
Built by Nature – Bouwen met hout en andere natuurlijke materialen levert prachtige gebouwen op met een heerlijk binnenklimaat. Bovendien draagt bouwen met hout bij aan een beter klimaat en een rijker en meer gevarieerd boslandschap. Maar hoe doe je dat? Lees meer
Het nieuwe Triodos gebouw is demontabel en natuurinclusief ontworpen
Tardis Innovations BV – Losmaakbaar bouwen is helemaal niet zo ingewikkeld. En zo nodig als we flexibel, modulair willen bouwen.
Willem Neeleman ontwikkelde onder andere een innovatieve montagetechniek waardoor bouwelementen snel zijn los te koppelen zodat ze in de toekomst opnieuw gebruikt kunnen worden.
Climate Cleanup – Kunnen jullie groene bouwmaterialen toepassen, dan draagt dat enorm bij aan de CO2- en stikstofreductie. Hout, vlas, olifantsgras, hennep … Al dit soort materialen hebben CO2 opgeslagen in plaats van uitgestoten.
Dus wil je kunnen berekenen hoeveel CO2 jullie besparen zodat je dat kunt aantonen aan je opdrachtgever die vervolgens argumenten heeft om groen te gaan bouwen.
Hoe bereken je de CO2- en stikstofreductie? Daar vertelt Sacha Brons over.
KLIK HIER OM DE TOOL VIA GOOGLE DRIVE te gebruiken
Veel groen zoals parken in de stad dragen direct bij aan de gezondheid van inwoners
Gezondheid is een als belangrijk argument voor natuurinclusief bouwen. Onderzoek toont aan dat als we 10% meer groen in Nederland zouden toepassen, dat 68 miljoen bespaart aan zorgkosten.
Arend van de Beek, programmamanager circulair en digitalisering bij Lagemaat was gastspreker tijdens de SMARTCirculair Workshop ‘Materialen, Techniek en Digitalisering’ op 12 dec in Hoogeveen. Tijdens zijn uitleg werd duidelijk dat nagenoeg alle bouwmaterialen teruggewonnen kunnen worden uit bestaande gebouwen. Nu al! En als we losmaakbaar gaan bouwen is dat helemaal geen punt van discussie meer. Lees meer
Minister-president Mark Rutte beweert al sinds zijn aantreden dat visie is als een olifant die het zicht belemmert. Een bevreemdende voorstelling van zaken. Met een stip op de horizon stromen de ideeën. Juist van jong professionals.
Bijvoorbeeld over klimaat in relatie tot waterbeheer. En hoe we de boeren tegemoet kunnen komen door een vijfde economie te ontwikkelen met biobased bouwmaterialen die CO2 absorberen waardoor we eindelijk gezond kunnen bouwen.
Woningbouw corporaties staan voor een enorme uitdaging. Want de grootste milieu-impact van de gebouwde omgeving – en dus ook de grootste kans om de milieu-impact te verlagen – zit in de bestaande woningbouw.
Voor de corporaties levert renovatie zelfs tweemaal zoveel milieudruk als nieuwbouw. Dat is een van de verrassende uitkomsten uit het rapport “Woningcorporaties aan de slag met circulair renoveren”. Transformatie van daken, vervanging van glas, isolatie van gevels, en de installaties vormen de vier grootste productiestromen. Lees meer
Duurzaam denkende partijen in de bouwsector zijn er inmiddels wel uit: biobased bouwen is de toekomst. We zien in Nederland steeds meer gebouwen die met natuurlijke materialen gemaakt zijn. Van huizen tot hoogbouw in hout.
Team Circu-Bouw won de Hackathon 2022 ‘circulaire hub voor de urban scene op de Tramkade in Den Bosch
Op 2 november 2022 trapte Stichting SMARTCirculair de Bouw OntwerpChallenge af met een Hackathon voor de Tramkade in Den Bosch. 18 studententeams bogen zich over de ontwerpopdracht van Buro Kade / Stichting Conceptenbouwers om een Circulaire Hub voor de Urban Scene in Den Bosch te maken.
Team Circu-Bouw ging met de hoofdprijs naar huis!
De jury: ‘Het is mooi om te zien dat de studententeams in zo’n korte tijd met goede innovatieve settings en gebouw/gebiedsconcepten konden komen. Team Circu-Bouw is verdiend winnaar omdat zij echt buiten de kaders gedacht hebben.
Masterclass ‘Circulair Bouwen’ door Cor van Dijken
Bevlogen vertegenwoordigers van bedrijven in de Bouwcirkel, docenten uit het mbo en de provincie Overijssel kwamen naar Perron038 om zich onder te dompelen in de circulaire bouweconomie.
Cor van Dijken overziet de breedte van de circulaire uitdagingen en kan als geen ander de urgentie en de kansen zichtbaar maken.
Uit de discussie werd duidelijk dat zijn missie geslaagd is:
‘De transities op alle fronten versnellen en bouwen aan een nieuwe duurzame, circulaire, inclusieve economie! Laten we het nest schoon achterlaten voor onze kinderen.’
De Green Deal wordt leidend, wet- en regelgeving vanuit de EU gaan de koers bepalen. Dus moeten we nu samenwerken om straks mee te kunnen blijven doen.
Bekijk de presentatie Circulair Bouwen
Waarom moeten we de circulaire bouw versnellen?
Klimaaturgentie
Zwolle kan alvast gaan bijbouwen
Verdroging: Nederland daalt elk jaar tussen 0,3 en 0,4 cm per jaar. In sommige plaatsen tot 4 cm/jaar ondanks dat er 10% regenwater meer valt dan in 2000.
We verdrogen in rap tempo en het water in de rivieren stijgt.
We maken een badkuip van Nederland!
Grondstoffen urgentie
Op 28 juli 2022 was hetEarth Overshoot Day, de dag waarop we als mensheid zoveel grondstoffen hebben gebruikt als de aarde in een heel jaar kan regenereren. Met andere woorden: we leven alsof er 1,75 aardes zijn, terwijl we er maar één hebben
Als je goed naar de Country Overshoot Days kijkt in dia 13 valt op dat de grondstoffen zich in ‘arme’ landen bevinden en wij in het rijke westen, er in versneld tempo alles doorheen jagen.
In 2022 lag de ‘Overshootdatum van Nld op12 april. Zie de beelden onderaan de pagina.
Dat is toch wel heel wat anders dan landen als Indonesië met de overshootdatum op 3 december!
Elk jaar schuift de Earth Overshoot Day naar voren. Niet de goede kant uit dus
We moeten zuiniger omgaan met onze grondstoffen, zoveel is duidelijk. Maar hoe kunnen we ervoor zorgen dat Earth Overshoot Day volgend jaar véél later valt?
Aan aaneenschakeling van crisissen
Corona, recessie, klimaatverandering … Als we niet oppassen staan we ook voor het ineenstorten van de biodiversiteit.
Wist u dat we 18 kg zand per persoon, per jaar verbruiken? Dat zand wordt vooral in Afrika gewonnen want ‘rond’ strandzand is niet bruikbaar voor de bouw. Het gevolg: Mensen in Afrika sterven hierdoor.
We moeten dus anders gaan bouwen. Duurzaam, circulair, biobased en met veel hergebruikte materialen.
Het vraagt om een totaal nieuwe aanpak
De wereld ziet er over 10 jaar heel anders uit volgens Cor:
Wet- en regelgeving
Nieuwe technische
normeringen
Sturen op de softe kant
Andere grondstoffen
Elektrificeren
Regie over grondstoffen en energie
Onze kinderen hebben ook recht op leven. Het is nu of nooit. we moeten zelf de regie houden over grondstoffen en energie. En … het herstel van ecosystemen is misschien wel het allerbelangrijkste!
Green Deal 2021 – 2023
Green Deal
Daarvoor is nieuwe wetgeving nodig. Wetgeving waarin bijvoorbeeld gerekend kan worden met een verkorte WOZ waarde om met restwaarde van herbruikbare materialen te rekenen. En als grond zo waardevol is, moeten we dan niet naar een pachtconstructie van grond gaan in plaats van snelle winst op grondprijzen maken?
In de nabije toekomst zal circulariteit niet meer een keuzedeel zijn maar het nieuwe normaal, met name in het praktisch (beroeps)onderwijs, bij industrieel ontwerpen maar ook bij commerciële vakken. In de nabije toekomst zalhet met name in het praktisch onderwijs, bij industrieel ontwerpen maar ook bij commerciële vakken circulariteit niet meer een keuzedeel zijn maar het nieuwe normaal.’
‘Legolaseren’
Dus modulair, losmaakbaar ontwerpen en bouwen. Nu bouwen we nog met gemiddeld 400 kg co2 per m2. Dat kan anders, beter, klimaatpositiever met minder materialen en materialen die na 15, 25 of 50 jaar gewoon weer te hergebruiken zijn.
Biodiversiteit en ecosystemen
We moeten zorgen voor behoud en herstel van ecosystemen en biodiversiteit
Op korte termijn geeft behoud van bestaande ecologische waarden en het oplossen van actuele knelpunten zoals verdroging de hoogste kansen
Op lange termijn heeft het creëren van natuur tot grote robuuste eenheden en de generieke aanpak van vermesting prioriteit.
Gebouwde omgeving
Veel meer dan nu het geval is, moet er gezocht worden naar huisvestingskansen waarbij herbestemming, bouwen met minder materialen en voor een diversere samenstelling van ‘bewoners’ met slimme mobiliteit systemen op een manier dat hernieuwbare energie- en hulpbronnen efficiënte wijze gebouwd gaan worden.
Het is nu tijd om met elkaar te gaan zorgen voor een schone en circulaire economie. Het is nu tijd voor meer samenwerking.
Cor: ‘Verbind je met ketens in je omgeving. Dat heb ik ook gedaan. Daaruit ontstaan nieuwe business modellen. Je hebt met elkaar meer kennis om bijvoorbeeld aan een gemeente, provincie of rijk te zeggen dat de aanbestedingsregel die gesteld is ‘niet kan’ met onderbouwing. Je kunt niet alle kennis in huis hebben. Maar samen heb je dat wel. Zeg bijvoorbeeld: Dat kan niet wat hier staat. Ik wil heel graag voor je bouwen aar je voldoet zelf niet aan je eigen eisen. Dan krijg je positie. Dan benut je de kracht van de keten.
Een voorbeeld:
Een overheidspartij wilde een circulaire keuken. 100% biobased met 0% formaldehyde. Ik vertelde hen dat dat niet kon want formaldehyde zit gewoon in hout.’
Rijke landen verbrassen de grondstoffen van arme landen. Dit beeld is geen uitzondering en we weten het!
Circularikoek
Helaas valt het in veel projecten tegen wat er daadwerkelijk circulair wordt gerealiseerd. Circularikoek noemt Cor van Dijken dat. We moeten hier als bouwsector nog veel kritischer in worden.
Uit een studie die de Europese Commissie in 2021 heeft uitgevoerd, blijkt dat groene labels vaak (42 procent) niet kloppen en misleidend zijn. In meer dan de helft van de gevallen (59 procent) vallen ze niet na te trekken. Er worden boetes uitgedeeld tot €900.000,-
Prefab bouwen stopt niet bij de draagconstructie, maar gaat door tot en met de inbouw en afwerking. Hergebruik stopt niet bij kozijnen of betongranulaat, maar gaat door tot en met de installaties. Dus laten we samen de goede dingen doen en de dingen goed doen.
Wat gaat de (Nederlandse) bouw van de Europese Green Deal merken?
Via de Green Deal wil de EU-Commissie de wetgeving met betrekking tot de energieprestatie van gebouwen strikt handhaven.
Om te beginnen zullen de nationale langetermijnstrategieën van de lidstaten voor renovatie worden geëvalueerd.
De Commissie zal zich ook buigen over de mogelijkheid om emissies van gebouwen op te nemen in de Europese handel in emissierechten, als onderdeel van bredere inspanningen om ervoor te zorgen dat de relatieve prijzen van verschillende energiebronnen de juiste signalen afgeven wat betreft energie-efficiëntie.
Daarnaast zal de Commissie de bouwproductenverordening herzien. Deze verordening dient ervoor te zorgen dat de opzet van nieuwe en te renoveren gebouwen in alle stadia aan de vereisten van de circulaire economie voldoet en tot een grotere digitalisering en klimaatbestendigheid van het gebouwenbestand leidt.
Discussie
Hilbert Pool, Aliaxis BV: ‘Circulair bouwen hoeft niet duurder te zijn. Maar dan is opschaalbaarheid heel belangrijk.’
Vraag van Wytze Kuijper, Cirkelstad: ‘Wil je ‘Het Nieuwe Normaal‘ mee naar Brussel. Dit is kaderstellend voor circulair bouwen en gaat in op hoe ketensamenwerking eruit kan zien en wat nieuwe business modellen zijn.’
Cor neemt het mee in de SER
Marieneke Bijleveld, provincie Overijssel (Infra): ‘De provincie hanteert kostenindicatoren bij aanbestedingen. Er wordt naar prijs gekeken in plaats van naar mp3.’
Cor: ‘Besparen op CO2 levert geld op.’
Jens Wind, HJK Architecten: ‘Wij bouwen huizen. Onze afnemers zijn er totaal niet bezig hoe we dat doen.’
Cor: ‘Het gaat opgelegd worden. We moeten het uitleggen en bottum up faciliteren. Zo heb ik samen met een bedrijf een compleet biodiversiteit plan bedacht. Dit wordt aangeboden aan particulieren die hun tuin willen inrichten. En wat blijkt. Mensen kopen het plan. Het is duurder maar daar hoor je ze niet over. Zeker niet als je het kunt uitleggen. Dit is toch heel wat beter dan tuintegels verkopen.’
Werner Huizing, Landstede mbo: ‘Als wij een circulair project (zoals de SMARTCirculair Bouw OntwerpChallenge) doen wordt er gezegd dat we er gewoon een projectje bij doen. Eigenlijk zou het de nieuwe standaard moeten worden.’
Voetafdruk en beleid
Nu leeft bijna 90% van de mondiale bevolking in landen die meer natuurlijke hulpbronnen gebruiken dan hun eigen ecosysteem kan genereren. Volgens de berekeningen van het Global Footprint Network is er al 1,75 Aarde nodig om de hernieuwbare hupbronnen te leveren voor de huidige Mondiale Voetafdruk.
De kosten van de ecologische overbelasting worden met de dag duidelijker. De rente die we betalen voor de oplopende ecologische schuld, in de vorm van ontbossing, verlies van biodiversiteit, watertekorten, bodemerosie en de klimaatverandering, gaat gepaard met oplopende sociale spanningen en economische kosten.
Regeringen die bij hun beleid geen rekening houden met grenzen aan de beschikbaarheid van hulpbronnen brengen hun langtermijn economisch beleid in gevaar. In tijden van voortdurende ecologische overbelasting zullen landen met een tekort aan biocapaciteit zich gaan realiseren dat het verminderen van hun afhankelijkheid van hulpbronnen welbegrepen eigenbelang is.
En landen die nog wel voldoende biocapaciteit hebben krijgen een prikkel om hun hupbronnen goed te gaan beheren omdat men daar een belangrijk competitief voordeel mee heeft in een wereld met groeiende ecologische tekorten.
SMARTCirculair was te gast bij Perron038 in Zwolle
‘Ik vond het erg interessant om bij te zijn, met name de interactie en conversaties onderling.
Het meeste is me bijgebleven dat we met vakmanschap duurzamer bezig kunnen gaan door dit op jonge leeftijd mee te geven, dit vraagt aandacht en kunde. Hier zie ik nog een grote kans/uitdaging in. We hebben het eerder gekund, zijn het verleerd en nu moeten we het weer oppakken.
‘Het was goed om hierbij te zijn en leerzaam. De avond stipt vooral het probleem aan en dat we hier mee bezig moeten. Een soort eye-opener dat het moet, de urgentie ervan.
Fijn om zoveel enthousiaste mensen hierover samen te zien en dan merk ik wel dat ik hierin te weinig handvatten heb om hier mee bezig te gaan.
Bijvoorbeeld hoe ik hiermee om kan gaan richting opdrachtgever, vaak wordt het afgerekend op het financiële aspect, maar dat hoeft nog niet eens altijd maar ik heb dan te weinig kennis en handvatten om dit goed te weerleggen.
Ik ben benieuwd naar de nieuwe bijeenkomsten. Bedankt’
‘Het was interessant, en nogmaals de bevestiging dat we er met ons allen een ontzettende grote puinhoop van maken op onze mooie aarde. Ook die 17 kg zand per persoon per dag! daar schrok ik van.’
‘De masterclass was goed geregeld en leerzaam. De presentatie was wel erg gericht op het inspelen op angst. Ik werk graag vanuit inspiratie, omdat daar de transitie vandaan komt. Er ontstaat een groep, die aan de transitie wil werken en dat is mooi om te zien en om daar bij aan te haken.’
‘Ik vond het tof dat de zaal zo ‘aan’ ging. Dat betekent denk ik dat het leeft. De start van de presentatie was vanuit angst gestuurd en daar zou ik zelf niet de voorkeur aan geven. Vanuit de basis gaan mensen dan vechten, vluchten of bevriezen. Mensen proberen te raken vanuit gezamenlijk nadenken over oplossingen is denk ik beter. Anderzijds, staat het water letterlijk aan onze lippen en er moet echt iets gebeuren. Voor Beyond Wood vind ik het interessant te zien dat 36% van de vervuiling in de gevel zit, daar kunnen wij dus mooi bijdragen om het te verminderen. De quote: Waar grondstof is, is armoede en waar geen grondstof is, is rijkdom kwam bij me binnen. Zeker als we dat ook op nationale schaal zien. Al met al veel om over na te denken en weer extra mooie contacten opgedaan.’
‘Geraakt door de bevlogenheid van de presentator en mensen in de zaal, gelijktijdig het besef dat onze kopers hier mijlenver vandaan zitten. Ze zijn er totaal nog niet mee bezig.’Ard en Darinka.
‘Het was een gave meeting! Fijn dat ik mijn inbreng mocht geven. Er was volop energie aanwezig en men deelde met elkaar, inzichten, kennis en vervolg voor een afspraak oid. Dankbaar mens aan deze kant.’
‘Gisteravond waren er veel herkenbare onderwerpen in de presentatie van Cor. Niet echt nieuw, maar wel goed om e.e.a. met anderen te delen/bespreken (mensen met interesse voor circulariteit). En ook goed om te proeven hoe circulariteit in de bouw wordt gezien. Hoewel toepassen van blockchain in smart contracts voor mijn leefwereld (lees installatietechniek en systeem integratie) nog wat sterk ’toekomstmuziek’ lijkt te zijn was ik vnl. getriggerd door de mogelijkheden die daar kunnen ontstaan. Daarin wil ik mezelf wel eens wat verder verdiepen!’
‘Was interessant, en nogmaals de bevestiging dat we er met ons allen een ontzettende grote puinhoop van maken op onze mooie aarde. Ook die 17 kg zand p.p per dag daar schrok ik van.’
Leercirkels
We nodigen u uit voor de interactieve leercirkels die we organiseren voor koplopers in de bouw, in het mbo en voor overheden.
Werkstatt wint Jonge Maaskantprijs 2021. De prijsuitreiking was uitgesteld naar 2022
Werkstatt won de Jonge Maaskantprijs, een prijs voor veelbelovende architecten tot 35 jaar. Werkstatt – dat letterlijk werkplaats betekent – is een van de weinige architectenbureaus waar met fysieke modellen de technische en architectonische eigenschappen van materiaal wordt onderzocht en uitgeprobeerd.
Het werken met de handen is een belangrijk onderdeel van het ontwerpproces. Lees meer
Biosintrum, voor een klimaatvriendelijk en gezond binnenklimaat
Gideon deed onderzoek naar draagvlak onder consumenten voor biobased woningen. Wat blijkt: vooral jongeren zien de gezondheidseffecten van een Biobased woning. En dat Bouwen met natuurlijke materialen ook nog bijdraagt aan de klimaat-, CO2- en stikstofdoelen is voor deze groep een extra argument.
Sara Kulturhus Zweden: Mijlpaal in houten hoogbouw (70 meter)
Het Sara Kulturhus in het noorden van Zweden telt 20 verdiepingen en is 75 meter hoog. Van hout! Het Kulturhus is ontworpen door bureau White Arkitekter en bevat o.a. een concertzaal, spa en een hotel. Een mijlpaal van houten hoogbouw. Lees meer
Noorderpoort docent Bouwkunde Mark van der Pijl, zittend op de trap (links)
Bouwkundedocent Mark van der Pijl van het Noorderpoort College in Stadskanaal is duidelijk over de SMARTCirculair Bouw OntwerpChallenge en wat het doet met studenten en docenten. Voor docenten heeft hij een belangrijke boodschap:
Copper8 heeft samen met Cirkelstad de 8 bouwprincipes voor circulair bouwen opgesteld. Daarnaast vind je het auditmodel ‘het nieuwe normaal’ waarmee projecten beoordeeld kunnen worden op het niveau van circulair bouwen. Lees meer
"Ik ben erg dankbaar dat ik met de challenge mocht meedoen. Het heeft mij zoveel inzicht gegeven. Over mijn studie, de circulaire bouw, hoe ik om ga met anderen, hoe ik moet netwerken en niet bang zijn om met mensen uit onderzoek en bedrijfsleven in gesprek te gaan en hoe ik het beste met anderen kan samenwerken."
"Wij hebben de teams, taken en rollen goed verdeeld en heel goed samen gewerkt, zonder problemen."
Studentdeelnemer tijdens de finale in juni 2021
Bouw OntwerpChallenge
Met de huidige beleidsinstrumenten kunnen steden makkelijk meer circulair worden: CircuLaw: ‘We wringen de huidige wet- en regelgeving helemaal uit.’
Vandaag, 12 april, is de Nederlandse Earth Overshoot day
Woningbouw corporaties staan voor een enorme uitdaging. Want de grootste milieu-impact van de gebouwde omgeving – en dus ook de grootste kans om de milieu-impact te verlagen – zit in de bestaande woningbouw. 
Duurzaam denkende partijen in de bouwsector zijn er inmiddels wel uit: biobased bouwen is de toekomst. We zien in Nederland steeds meer gebouwen die met natuurlijke materialen gemaakt zijn. Van huizen tot 
Aan aaneenschakeling van crisissen
Copper8 heeft samen met Cirkelstad de 8 bouwprincipes voor circulair bouwen opgesteld. Daarnaast vind je het